Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

атру́та, -ы, ДМу́це, ж.

1. Ядавітае рэчыва.

А. для мух.

2. перан. Тое, што шкодна ўплывае на каго-н., што-н.

атру́тны, -ая, -ае.

Які выклікае атручэнне, ядавіты.

Атрутнае рэчыва.

атруці́цца, -учу́ся, -у́цішся, -у́ціцца; зак.

1. Захварэць або памерці ў выніку ўздзеяння на арганізм атрутнага рэчыва.

А. грыбамі.

2. Скончыць жыццё самагубствам, прыняўшы атруту, ядавітае рэчыва.

|| незак. атру́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. атру́чванне, -я, н. і атручэ́нне, -я, н.

атруці́ць, -учу́, -у́ціш, -у́ціць; -у́чаны; зак.

1. каго-што. Загубіць атрутай або зрабіць шкоду чым-н. ядавітым.

А. арганізм гарэлкай.

2. што. Прымяшаць да чаго-н. атруту.

А. ваду.

3. перан., каго-што. Аказаць дрэнны ўплыў на каго-, што-н.

А. душы людзей.

4. перан., што. Пазбавіць радасці, весялосці.

Хцівасць атруціла яе жыццё.

|| незак. атру́чваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. атру́чванне, -я, н. і атручэ́нне, -я, н. (да 1—3 знач.).

атрыбу́т, -а, Му́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Неабходная, пастаянная характэрная прымета, уласцівасць чаго-н., прыналежнасць (кніжн.).

2. У граматыцы: тое, што і азначэнне.

|| прым. атрыбуты́ўны, -ая, -ае (да 2 знач.).

атрыма́льнік, -а, мн. -і, -аў, м. (афіц.).

Асоба або ўстанова, што атрымліваюць якія-н. адрасаваныя ім каштоўнасці, грузы і пад.

А. тавараў.

|| ж. атрыма́льніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

атрыма́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак.

1. З’явіцца ў выніку чаго-н., выйсці.

На здымку ён атрымаўся надта прыгожы.

Раман атрымаўся цікавы.

З яго атрымаецца добры спецыяліст.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Здарыцца, адбыцца як вынік чаго-н.

|| незак. атры́млівацца, -аюся, -аешся, -аецца і атрымо́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

атрыма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; атры́маны; зак.

1. каго-што. Узяць, набыць тое, што прысылаюць, даюць, прапаноўваюць, уручаюць, прысвойваюць.

А. пісьмо.

А. зарплату.

А. падзяку.

А. кватэру.

А. вучонае званне.

2. што. Прыняць да выканання, набыць права на выкананне чаго-н.

А. загад.

А. слова.

3. што. Здабыць, вынайсці ў працэсе пошукаў.

А. бензін з нафты.

4. што. Зазнаць, адчуць.

А. задавальненне.

5. што. Захварэць на што-н.

А. насмарк.

6. што. Стаць шырока вядомым.

А. прызнанне.

7. Аказацца пабітым (разм.).

А. па руках.

|| незак. атры́мліваць, -аю, -аеш, -ае і атрымо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. атрыма́нне, -я, н. (да 1—4 знач.).

атрэ́п’е, -я, н., зб.

1. Адыходы, якія атрымліваюцца пры трапанні лёну, пянькі.

Сабраць а.

2. Старое, зношанае адзенне.

Хадзіць у атрэ́п’і.

атрэ́сці, атрасу́, атрасе́ш, атрасе́; атрасём, атрасяце́, атрасу́ць; атро́с, атрэ́сла; атрасі́; атрэ́сены; зак., што.

Трасучы, ачысціць, зняць што-н.; абкалаціць, абабіць.

А. снег з ботаў.

А. яблыню.

|| незак. атраса́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.