Verbum

дайсці́, дайду́, до́йдзеш, до́йдзе; дайшо́ў, дайшла́, -ло́; дайдзі́; зак.

1. да каго-чаго. Ідучы, накіроўваючыся, дасягнуць чаго-н., якога-н. месца, месцапрызначэння.

Д. да станцыі.

Тэлеграма дайшла ў той жа дзень.

2. Распаўсюджваючыся, дасягнуць, данесціся (пра гукі, пахі і інш.).

Гук не дайшоў.

Дайшлі чуткі аб аварыі самалёта.

3. Захавацца, зберагчыся.

Да нас дайшлі старажытныя помнікі пісьменнасці.

4. да чаго. Дасягнуць якога-н. узроўню.

Тэмпература дайшла да 30°.

5. да каго-чаго. Пранікнуць у свядомасць, зразумець (разм.).

Сэнс заўвагі да яго не дайшоў.

Сваім розумам дайшоў да ісціны.

6. перан., да чаго. Дасягнуць крайняй ступені праяўлення чаго-н.

Д. да знямогі.

Д. да шаленства.

7. Стаць гатовым (пра ежу) (разм.).

Пірог дайшоў.

Памідоры дойдуць на сонцы.

8. да чаго. Дасягнуць пэўнага службовага становішча.

Д. да чына палкоўніка.

9. Памерці (разм.).

Доўга мучыўся небарака, пакуль не дайшоў.

|| незак. дахо́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць.

даказа́льны, -ая, -ае.

Які можа быць даказаны.

Д. тэзіс.

|| наз. даказа́льнасць, -і, ж.

даказа́ць, -кажу́, -ка́жаш, -ка́жа; -кажы́; -ка́заны; зак.

1. што. Дагаварыць да канца.

Дайце яму д. сваю прамову.

2. што. Пацвердзіць што-н. фактамі, довадамі.

Ён даказаў правільнасць сваіх меркаванняў.

Д. сваю адданасць справе.

3. на каго (што). Зрабіць данос, нагаварыць на каго-н. (разм.).

4. (часцей з адмоўем). Зраўняцца з кім-н. у чым-н., зрабіць так, як не зробіць ніхто (разм.).

Мая жонка пячэ такія пірагі, што і іншы кандытар не дакажа.

|| незак. дака́зваць, -аю, -аеш, -ае.

дака́зчык, -а, мн. -і, -аў, м. (разм.).

Той, хто даказвае на каго-н., даносіць, нагаворвае.

|| ж. дака́зчыца, -ы, мн. -ы, -чыц.

|| прым. дака́зчыцкі, -ая, -ае.

дакана́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; зак. (разм.).

1. каго (што). Давесці да знямогі, да пагібелі; загубіць.

Няволя даканала яго.

2. што. З цяжкасцю скончыць, завяршыць што-н.

Даканалі ўборку бульбы.

|| незак. дако́нваць, -аю, -аеш, -ае.

дакапа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак., да чаго.

1. Капа́ючы, дасягнуць чаго-н., знайсці што-н.

Д. да клада.

2. перан. Даведацца, дашукацца (разм.).

Д. да сутнасці.

|| незак. дако́пвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

дакара́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак., каго-што.

Папракаць, выказваючы нездавальненне кім-, чым-н.

Так няможна рабіць, — дакарала бабуля ўнука.

|| наз. дакара́нне, -я, н.

дакары́ць, -кару́, -ко́рыш, -ко́рыць; -ко́раны; зак., каго-што.

Скончыць карыць¹.

Д. жэрдзе.

дакасі́цца, -кашу́ся, -ко́сішся, -ко́сіцца; -касі́ся; зак., да чаго (разм.).

1. Косячы, дайсці да якога-н. стану, да якіх-н. вынікаў.

Д. да знямогі.

2. Косячы, дайсці да якога-н. месца, да пэўнай мяжы.

Д. да дарогі.

|| незак. дако́швацца, -ваюся, -ваешся, -ваецца.

дакасі́ць, -кашу́, -ко́сіш, -ко́сіць; -ко́шаны; зак.

1. Закончыць касьбу чаго-н.

Д. пожню.

2. Скасіць да пэўнага месца, да пэўнай мяжы.

Д. да канавы.