Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

затачы́ць, -тачу́, -то́чыш, -то́чыць; -то́чаны; зак., што.

Зрабіць вострым, завастрыць.

З. свярдзёлак.

|| незак. зато́чваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. зато́чванне, -я, н. і зато́чка, -і, ДМ -чцы, ж. (спец.).

|| прым. зато́чны, -ая, -ае (спец.).

З. станок.

затво́р, -а, мн. -ы, -аў, м.

Частка агнястрэльнай зброі для закрывання і адкрывання канала ствала.

З. вінтоўкі.

|| прым. затво́рны, -ая, -ае.

за́ткала, -а, мн. -ы, -кал, н. (разм.).

Тое, чым затыкаюць якія-н. адтуліны (скруткі ануч, пакулля і інш.).

Замест шыбы ў акне тарчала з.

затка́ць, -тку́, -тчэ́ш, -тчэ́; -тчо́м, -тчаце́, -тку́ць; -тчы́; -тка́ны; зак., што.

1. Пакрыць тканым узорам.

З. настольнік арнаментам.

З. дыван кветкамі.

2. Зацягнуць густой сеткай.

Павук заткаў кут павуціннем.

заткну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Закрыцца, закупорыцца.

Бутэлька добра заткнулася.

2. Замаўчаць (разм., груб.).

Калі ты ўжо заткнешся?

|| незак. затыка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

заткну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., што.

1. чым. Шчыльна закрыць (адтуліну).

З. бутэльку коркам.

З. вушы.

2. за што. Засунуць які-н. прадмет за што-н., куды-н.

З. сякеру за пояс.

Заткнуць за пояс каго (што) (разм.) — перасягнуць каго-н. у чым-н.

|| незак. затыка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

затлумі́цца, -умлю́ся, -у́мішся, -у́міцца; зак. (разм.).

Страціць здольнасць ясна мысліць, разважаць.

Галава затлумілася.

|| незак. затлу́млівацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. затлумле́нне, -я, н. і затлу́м, -у, м. З. галавы.

затлумі́ць гл. тлуміць.

зато́е, злуч. супраціўны.

Але, у той жа час, аднак.

Дамогся справядлівасці, з. нажыў сабе ворагаў.

зато́йваць гл. затаіць.