Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

засту́каць¹, -аю, -аеш, -ае; зак.

Пачаць стукаць.

Нехта застукаў у дзверы.

Кроў застукала ў скронях.

засту́каць², -аю, -аеш, -ае; зак., каго (разм.).

Захапіць, застаць на месцы злачынства.

заступі́цца, -уплю́ся, -у́пішся, -у́піцца; зак., за каго-што.

Абараніць каго-н.

З. за пакрыўджанага.

|| незак. заступа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

заступі́ць, -уплю́, -у́піш, -у́піць; зак.

1. каго-што. Замяніць, замясціць.

З. старога майстра ля станка.

2. на што і без дап. Замяніўшы каго-н., прыступіць да работы.

З. на дзяжурства.

З. на пост.

3. каго-што. Загарадзіць, засланіць сабой.

З. каго-н. сабой.

4. што каму. Загарадзіць, зрабіць перашкоду.

З. дарогу каму-н. (таксама перан.: перашкодзіць дзейнасці каго-н.).

5. што. Пераступіць.

Конь заступіў ляйчыну.

|| незак. заступа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

засту́пнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Той, хто заступаецца за каго-н.; абаронца.

|| ж. засту́пніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

|| прым. засту́пніцкі, -ая, -ае.

засту́пніцтва, -а, н.

Дзеянні заступніка; абарона.

|| прым. засту́пніцкі, -ая, -ае.

засты́лы, -ая, -ае.

1. Які стаў густым, цвёрдым пры ахалоджванні.

З. тлушч.

2. Пакрыты лёдам, прымерзлы або закарчанелы ад холаду (разм.).

Застылая лужына.

Застылыя ногі.

Застылая ўсмешка (перан.: нерухомая).

|| наз. засты́ласць, -і, ж.

засты́ць, -ы́ну, -ы́неш, -ы́не; -ы́ў, -ы́ла; -ы́нь; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Загусцець, стаць цвёрдым ад холаду, ахалоджвання.

Лой застыў.

Смала застыла.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра ваду: ператварыцца ў лёд (разм.).

Рачулка застыла.

3. Моцна змерзнуць (разм.).

З. на марозе.

Рукі застылі.

4. Пра труп: стаць халодным, скарчанець.

5. перан. Замерці (у 1 знач.), стаць нерухомым.

З. на месцы ад здзіўлення.

|| незак. застыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; наз. застыва́нне, -я, н. (паводле 1 і 2 знач.).

застэнаграфава́ць гл. стэнаграфаваць.

засудзі́ць, -уджу́, -у́дзіш, -у́дзіць; -у́джаны; зак., каго (што).

Абвінаваціць па прыгавору суда.

З. злачынца.

|| незак. засу́джваць, -аю, -аеш, -ае.