Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

суніма́ць гл. суняць.

суні́цы, -ні́ц, адз. суні́ца, -ы, ж.

Шматгадовая ягадная расліна з белымі кветкамі, пахучымі чырвонымі ягадамі, а таксама ягады гэтай расліны.

Лясныя с.

|| прым. суні́чны, -ая, -ае.

суні́чнік, -у, м., зб.

Кусцікі сунічнага ягадніку.

су́нуцца¹, -нуся, -нешся, -нецца; су́нься; зак. (разм.).

Кінуцца, палезці куды-н., паспрабаваць зрабіць што-н.

Сунуўся ў дзверы, ды назад.

С. ў бойку хлопцы не адважыліся.

Сунуцца з (сваім) носам (разм., неадабр.) — умешвацца не ў сваю справу.

|| незак. со́вацца, -аюся, -аешся, -аецца.

су́нуцца², -нуся, -нешся, -нецца; су́нься; незак. (разм.).

1. Вельмі павольна рухацца.

Калёсы ледзь сунуліся па гразі.

Па небе сунуліся дажджавыя хмары.

2. Перамяшчацца, перасоўвацца, спаўзаць куды-н.

Пласт саломы паволі сунуўся з воза.

су́нуць¹, -ну, -неш, -не; сунь; су́нуты; зак.

1. каго-што. Усунуць, укласці ўсярэдзіну чаго-н., пад што-н., пакласці куды-н. спехам.

С. палена ў агонь.

С. ногі ў валёнкі.

2. Даць што-н. спяшаючыся, нядбайна, нехайна.

С. граблі ў рукі.

3. перан., каго-што і без дап.

4. што і без дап. Груба ўдарыць, стукнуць (разм.).

С. нажом у бок.

5. што і без дап. Паказаць што-н. са злосцю, з незадавальненнем; тыцнуць.

С. пропуск вахцёру.

Сунуць у лапу — даць хабар.

|| незак. со́ваць, -аю, -аеш, -ае.

су́нуць², -ну, -неш, -не; сунь; незак., каго-што.

Перамяшчаць, перасоўваць з месца на месца.

С. шафу па падлозе.

|| незак. со́ваць, -аю, -аеш, -ае.

суня́цца, суніму́ся, суні́мешся, суні́мецца; суніміся; зак.

1. Перастаць шумець, крычаць і пад.; супакоіцца.

Дзеці суняліся і леглі спаць.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Спыніцца, перастаць дзейнічаць.

Вечарам дождж суняўся.

На душы не сунімаецца трывога (непакоіць, турбуе).

3. Перастаць рухацца; спыніць рух, ход.

Мапеды звярнулі ў лес і суняліся.

|| незак. суніма́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

суня́ць, суніму́, суні́меш, суні́ме; сунімі́; су́няты; зак.

1. што. Супакоіць, спыніць.

С. слёзы.

С. кроў.

2. што. Стрымаць рух, праяўленне чаго-н.

С. каня.

С. натоўп.

3. каго (што). Угаманіць, прымусіць супакоіцца.

С. дзяцей.

4. перан., што. Аслабіць, прыглушыць якое-н. пачуццё.

С. гнеў.

|| незак. суніма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

суп, -у, мн. супы́, -о́ў, м.

Вадкая страва — адвар з мяса, рыбы, гародніны з дабаўленнем круп, розных прыпраў і інш.

Рыбны с.

Малочны с.

|| прым. супавы́, -а́я, -о́е.