Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

завядзёнка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж. (разм.).

Звычай, традыцыя.

Такая з. была ў іх.

завяза́цца, -вяжу́ся, -вя́жашся, -вя́жацца; -вяжы́ся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Замацавацца, сцягнуцца вузлом, бантам і пад.

Гальштук добра завязаўся.

2. Абгарнуцца, пакрыцца чым-н., завязаўшы канцы вузлом.

Старая завязалася хусткай па самыя вочы.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Устанавіцца, распачацца (пра якія-н. узаемаадносіны, узаемныя дзеянні).

Завязалася гутарка.

Завязалася сяброўства.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пачаць развівацца пасля апылення.

Плод завязаўся.

|| незак. завя́звацца, -аюся, -аешся, -аецца.

завяза́ць, -вяжу́, -вя́жаш, -вя́жа; -вяжы́; -вя́заны; зак., што.

1. Змацаваць, злучыць канцы чаго-н. вузлом, бантам і пад.

З. вузел.

З. гальштук.

З. хустку.

2. Абматаўшы, змацаваць канцы бінту, вяроўкі і пад.

З. вочы.

З. мех.

З. парэзаны палец.

3. Распачаць, даць узнікнуць (таму, што названа назоўнікам).

З. бой.

З. перастрэлку.

З. гаворку.

З. знаёмства.

Свет завязаць каму (разм.) — зрабіць перашкодай, пазбавіць свабоды дзеянняў.

Як завязаць (разм.) —

1) поўна, вельмі многа, колькі ўлезла.

Насыпаць мех як з.;

2) колькі можна, уволю.

Наеўся як з.

|| незак. завя́зваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. завя́зван­не, -я, н. і завя́зка, -і, ДМ -зцы, ж. (да 1 і 2 знач.).

за́вязка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак, ж.

Тое, чым завязваюць (вяровачка, шнурок, тасьма).

Трэба мацнейшая з., бо гарох рассыплецца.

Па самую завязку або пад завязку (разм.) — наесціся ўволю.

завя́зка, -і, ДМ -зцы, ж.

1. гл. завязаць.

2. Эпізод, з якога пачынаецца развіццё сюжэта ў мастацкім творы.

З. драмы.

завя́знуць гл. вязнуць.

за́вязь, -і, ж.

Ніжняя частка песціка ў кветкі, якая пасля апылення ператвараецца ў плод.

завялі́кі, -ая, -ае.

Велікаваты, большы, чым патрэбна.

З. касцюм.

завя́лы, -ая, -ае.

Які завяў, зрабіўся вялым.

Завялая трава.

З. твар (перан.).

завя́нуць гл. вянуць.