Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

суку́пнасць, -і, ж.

Спалучэнне, агульная колькасць, сума чаго-н.

С. прадметаў, фактаў.

суку́пны, -ая, -ае.

Аб’яднаны, сумесны, агульны.

Сукупныя намаганні.

Сукупны грамадскі прадукт — матэрыяльныя даброты, створаныя грамадствам за пэўны перыяд.

сула́дны, -ая, -ае.

1. з чым, чаму. Адпаведны чаму-н., згодны з кім-н.

Быць суладным з законам.

Суладныя рашэнні камісіі.

2. Зладжаны, гарманічны, дружны.

На вечарыне гучалі суладныя песні.

|| наз. сула́днасць, -і, ж.

сулема́, -ы́, ж.

Ядавіты белы парашок хлорыстай ртуці, ужываецца як сродак для дэзінфекцыі.

|| прым. сулемо́вы, -ая, -ае.

султа́н¹, -а, мн. -ы, -аў, м.

Спадчынны тытул манархаў у некаторых мусульманскіх краінах Усходу, а таксама асоба, якая носіць гэты тытул.

|| прым. султа́нскі, -ая, -ае.

султа́н², -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Упрыгажэнне з пер’я ці конскіх валасоў на галаўных уборах, пераважна ў ваенных, а таксама на галовах коней пры ўрачыстых цырымоніях.

2. перан. Слуп дыму, зямлі і пад., які ўзнімаецца ўгору.

С. узрыву.

С. пары.

3. Суквецце ў некаторых раслін.

С. бэзу.

С. іван-чаю.

Султаны чароту.

|| памянш. султа́нчык, -а, мн. -і, -аў, м.

султана́т, -а, Ма́це, мн. -ы, -аў, м.

Манархічная дзяржава, якая ўзначальваецца султанам¹.

|| прым. султана́цкі, -ая, -ае.

сульфа́ты, -аў, адз. сульфа́т, -у, Ма́це, м. (спец.).

Солі сернай кіслаты.

|| прым. сульфа́тны, -ая, -ае.

сульфі́ды, -аў, адз. сульфі́д, Мі́дзе, м. (спец.).

Хімічныя злучэнні серы з металамі і некаторымі неметаламі.

Прыродныя с.

Арганічныя с.

|| прым. сульфі́дны, -ая, -ае.

Сульфідныя руды.

сум, -у, м.

1. Пачуццё смутку, жалю, журбы.

У матчыным голасе чуўся с.

2. Душэўны неспакой, туга.

Апусцелыя палі і лугі навявалі с.