Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

узвадны́ гл. узвод².

узва́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны; зак.

1. каго-што. Вызначыць вагу каго-, чаго-н.

У. рыбу.

2. перан., што. Папярэдне абдумаць, ацаніць.

У. усе магчымасці.

|| незак. узва́жваць, -аю, -аеш, -ае.

|| звар. узва́жыцца, -жуся, -жышся, -жыцца (да 1 знач.); незак. узва́жвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

узвалачы́, -лаку́, -лачэ́ш, -лачэ́; -лачо́м, -лачаце́, -лаку́ць; -ло́к, -лакла́, -ло́; -ло́чаны; зак. (разм.).

1. каго-што. Падняць наверх што-н. цяжкае, грувасткае.

У. мех на воз.

2. каго (што). З цяжкасцю паставіць на ногі.

У. каня на ногі.

|| незак. узвалака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і узвала́кваць, -аю, -аеш, -ае.

узвалачы́ся, -лаку́ся, -лачэ́шся, -лачэ́цца; -лачо́мся, -лачаце́ся, -лаку́цца; -ло́кся, -лакла́ся, -ло́ся; зак. (разм.).

1. З цяжкасцю ўзысці куды-н.

У. на пагорак.

2. З цяжкасцю падняцца, устаць.

У. на ногі.

|| незак. узвалака́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца і узвала́квацца, -аюся, -аешся, -аецца.

узвалі́ць, -алю́, -а́ліш, -а́ліць; -а́лены; зак., што на каго-што.

1. Падняўшы, наваліць.

У. мех на плечы.

2. перан. Абцяжарыць каго-н. чым-н., ускласці што-н. на каго-н. (разм.).

У. усю работу на сакратара.

3. перан. Беспадстаўна абвінаваціць у чым-н.

У. віну на каго-н.

|| незак. узва́льваць, -аю, -аеш, -ае.

узва́р, -у, м.

Адвар з ягад, траў і пад., а таксама кампот з сушаных фруктаў ці ягад.

узваро́чваць гл. узвярнуць.

узварушы́цца, -ушу́ся, -у́шышся, -у́шыцца; зак.

1. Пачаць варушыцца, рухацца.

Мурашкі ўзварушыліся.

2. перан. Выйсці са стану вяласці, расшавяліцца (разм.).

Вяскоўцы ўзварушыліся — пачаўся сенакос.

|| незак. узвару́швацца, -аюся, -аешся, -аецца.

узварушы́ць, -ушу́, -у́шыш, -у́шыць; -у́шаны; зак., каго-што.

1. Злёгку паварушыць, разварушыць.

У. зямлю вакол дрэва.

2. перан. Вывесці са стану вяласці, пасіўнасці; расшавяліць, узняць; абудзіць, ажывіць (разм.).

У. народ.

У. успаміны.

3. перан. Выклікаць глыбокія пачуцці, узрушыць (разм.).

Вестка надта ўзварушыла яе.

|| незак. узвару́шваць, -аю, -аеш, -ае.

узвар’ява́цца гл. вар’явацца.