Verbum

Каля́ды, -ля́д і Ко́ляды, -ляд (з вялікай літары).

Народнае зімовае свята дахрысціянскага паходжання, звязанае з перыядам зімовага сонцастаяння (адзначаецца 25 снежня па старым стылі і ў наступныя дні да Вадохрышча).

Посная куцця на Каляды.

|| прым. каля́дны, -ая, -ае.

Калядныя вечары.

кол, кала́, мн. калы́, кало́ў, м.

Завостраная на канцы палка, шост.

Часаць кляновы к.

◊

Хоць кол на галаве чашы каму — пра ўпартага, няўступчывага чалавека, які не паддаецца ўгаворам.

|| памянш. кало́к, калка́, мн. калкі́, калко́ў, м., кало́чак, -чка, мн. -чкі, -чкаў, м. і ко́лік, -а, мн. -і, -аў, м.

ко́ла, -а, мн. -ы, -аў, н.

1. Вобад (суцэльны або са спіцамі), які круціцца на восі і забяспечвае рух сродкаў перамяшчэння (калёс, аўтамашын і пад. або механізмаў).

К. да тачкі.

Рулявое к.

Махавое к.

2. Пра ўсё, што мае форму круга або кальца.

К. каўбасы.

3. перан. Пералік, аб’ём чаго-н.

К. вобразаў у рамане.

К. нявырашаных пытанняў.

4. перан., чаго. Галіна, сфера якой-н. дзейнасці.

К. дзейнасці.

К. агульных інтарэсаў.

5. перан., каго. Група людзей, аб’яднаных чым-н. агульным.

К. гледачоў тэатра.

К. сяброў.

6. звычайна мн., перан., каго або якія. Грамадскія, прафесійныя групоўкі людзей.

Колы беларускай інтэлігенцыі.

Навуковыя колы.

◊

Ні ў кола ні ў мяла (разм., неадабр.) — пра няўмелага, няздатнага чалавека.

Пятае кола ў возе — пра што-н. лішняе, зусім непатрэбнае.

|| памянш. ко́лца, -а, мн. -ы, -аў, н. (да 1 і 2 знач.).

|| прым. ко́лавы, -ая, -ае.

К. след.

ко́лас, -а, мн. каласы́, каласо́ў, м.

1. Суквецце злакаў і некаторых іншых раслін, у якіх кветкі размяшчаюцца ўздоўж канца сцябла.

Каласы пшаніцы.

2. Суквецце з пладамі, насеннем гэтых раслін.

Спелы к. жытнёвы.

|| памянш. каласо́к, -ска́, мн. -скі́, -ско́ў, м.

|| прым. каласавы́, -а́я, -о́е.

Каласавыя культуры.

Уборка каласавых (наз.).

ко́латы¹, -ая, -ае.

Нанесены колючай зброяй.

Колатая рана.

ко́латы², -ая, -ае.

Разбіты на кавалкі.

К. цукар.

ко́лба, -ы, мн. -ы, колб і -аў, ж.

Лабараторная шкляная пасудзіна з доўгім горлам для хімічных работ.

|| памянш. ко́лбачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. ко́лбавы, -ая, -ае.

ко́лер, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Светлавы тон чаго-н.; афарбоўка.

Блакітны к.

Сукенка колеру марской хвалі.

2. У жывапісе: адценне фарбы, густата, ступень яе яркасці.

|| прым. ко́лерны, -ая, -ае.

колера...

Першая састаўная частка складаных слоў са знач.: які мае адносіны да колеру, напр.: колераадчуванне, колеракарэктар, колерамузыка, колераспалучэнне, колераўзнаўленне, колерафатаграфія.

ко́леравы, -ая, -ае.

Звязаны з успрыняццем колеру.

Колеравыя ўражанні.

○

Колеравая слепата — тое, што і дальтанізм.