Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

карма... (гл. корма...).

Першая састаўная частка складаных слоў; ужыв. замест «корма...», калі націск у другой частцы слова падае на першы склад, напр.: кармакухня, кармарэзка, кармасклад, кармацэх.

ко́раб, -а, мн. карабы́, -о́ў, м.

Выраб з лубу, бяросты, саломы і пад. для захавання, пераноскі, упакоўкі чаго-н.

Сем карабоў (нагаварыць, наабяцаць і пад.; разм., іран.) — вельмі многа.

ко́рак, -рка, мн. -ркі, -ркаў, м.

1. Закупорка для бутэлек.

2. Абцас (уст.).

|| прым. ко́ркавы, -ая, -ае.

ко́рань, -я, мн. карані́, каранёў, м.

1. Падземная частка расліны, пры дапамозе якой яна замацоўваецца ў зямлі і атрымлівае пажыўныя рэчывы.

Выкапаць куст з коранем.

2. Частка зуба, ногця, воласа і пад., якая знаходзіцца ў целе.

К. зуба.

3. перан. Пачатак, аснова чаго-н.

К. зла.

4. У граматыцы: асноўная частка слова без суфікса і прыстаўкі.

Правільна вызначыць к. слова.

5. У матэматыцы: лік, які пры ўзвядзенні ў пэўную ступень дае дадзены лік.

Квадратны к.

Здабыць к.

Глядзець у корань (разм.) — унікаць у сутнасць якой-н. справы.

Вырваць з коранем — канчаткова пазбавіцца ад чаго-н.

На корані — пра расліны: не зжаты, не скошаны.

Пад корань

1) ля самай асновы (ссякаць, зразаць што-н.).

Высякаць кусты пад корань;

2) канчаткова (разбураць, знішчаць).

Пусціць карані — трывала, надоўга абаснавацца дзе-н.

У корані

1) зусім, абсалютна (не згаджацца з чым-н.);

2) у самай аснове, карэнным чынам (змяняць і пад.).

У корані змянілася жыццё.

|| памянш. карэ́ньчык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 і 2 знач.).

|| прым. каранёвы, -ая, -ае (да 1, 2 і 4 знач.).

ко́рба, -ы, мн. -ы, корб і -аў, ж.

Ручка, якой прыводзяць у рух што-н.

К. калодзежа.

ко́рда, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, корд і -аў, ж. (спец.).

Доўгая вяроўка, на якой ганяюць коней па крузе пры выездзе, абучэнні.

Ганяць на кордзе.

корж, каржа́, мн. каржы́, каржо́ў, м.

Прэснае, сухое печыва з мукі; праснак.

Напячы каржоў.

|| памянш. ко́ржык, -а, мн. -і, -аў, м.

|| прым. ко́ржавы, -ая, -ае.

ко́ржык, -а, мн. -і, -аў, м.

1. гл. корж.

2. Салодкі кандытарскі выраб, від пячэння.

|| прым. ко́ржыкавы, -ая, -ае.

ко́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.

Зацвярдзелы верхні слой чаго-н.

Ледзяная к.

|| прым. ко́ркавы, -ая, -ае.

ко́ркавы¹ гл. корка.