Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

накры́цца, -ры́юся, -ры́ешся, -ры́ецца; зак.

Пакрыцца, прыкрыцца чым-н. зверху.

Н. шынялём.

Хвастом накрыцца (разм., неадабр.) — знікнуць, учыніўшы што-н.

|| незак. накрыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

накры́ць, -ры́ю, -ры́еш, -ры́е; -ры́ты; зак.

1. гл. крыць.

2. каго-што. Пакрыць, закрыць каго-, што-н. зверху.

Н. машыну брызентам.

3. Папасці ў цэль (пры абстрэле, бамбардзіроўцы); знішчыць.

Н. праціўніка артылерыйскім агнём.

4. перан. Ахінуць; ахутаць (пра цемру, туман і пад.).

Ноч накрыла ўсё навокал.

5. Зрабіць дах, страху.

Н. хату шыферам.

6. каго (што). Злавіць, захапіць знянацку на месцы злачынства (разм.).

Н. бандытаў.

Накрыць (на) стол — падрыхтаваць стол для яды, паставіўшы ўсё неабходнае.

|| незак. накрыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; наз. накрыва́нне, -я, н. (да 2 і 4 знач.).

накрыча́ць, -чу́, -чы́ш, -чы́ць; -чы́м, -чыце́, -ча́ць; -чы́ зак., на каго і без дап.

Насварыцца на каго-н.

Н. на свавольніка.

накрышы́ць гл. крышыць.

накрэ́мзаць гл. крэмзаць.

накрэ́сліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак.

1. чаго. Крэслячы, правесці шмат ліній; закрэсліць у многіх месцах.

2. што. Зрабіць накід (плана, схемы і пад.).

Н. чарцёж.

3. што і чаго. Напісаць (разм.).

Н. сказ у сшытку.

4. перан., што. Намеціць, вызначыць на будучае; прадказаць.

Н. шлях развіцця будучага прадпрыемства.

накукава́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -куку́е; зак., што і чаго (разм.).

У народных павер’ях: прадказаць колькасць гадоў жыцця (пра кукаванне зязюлі).

наку́льгваць, -аю, -аеш, -ае; незак.

Крыху кульгаць.

Н. на адну нагу.

|| наз. наку́льгванне, -я, н.

накупі́ць, -куплю́, -ку́піш, -ку́піць; -ку́плены і накупля́ць, -пля́ю, -пля́еш, -пля́е; -купля́ны; зак., чаго.

Купіць вялікую колькасць чаго-н.

Накупіла рознай драбязы.

Накупляў цацак дзецям.

накуро́дымець, 1 і 2 ас. не ўжыв., -міць; зак.

Вылучыць з сябе шмат куродыму, сажы; накурэць.

Лямпа накуродымела.