Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

надзялі́ць, -дзялю́, -дзе́ліш, -дзе́ліць; -дзе́лены; зак., каго-што кім-чым.

1. Даць у асабістае карыстанне, выдзеліць як долю.

Н. зямлёю.

2. Даць як гасцінец, падарунак, падарыць.

Н. дзяцей цукеркамі.

3. перан. Адарыць каго-н. якімі-н. якасцямі (сілай, здольнасцямі і пад.).

Н. вялікай сілай волі.

Н. уладай.

|| незак. надзяля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. надзе́л, -у, м. і надзяле́нне, -я, н.

надкале́нны, -ая, -ае.

Які знаходзіцца вышэй калена.

Надкаленная косць.

надкало́ць, -калю́, -ко́леш, -ко́ле; -ко́латы; зак., што.

1. Раскалоць не поўнасцю.

Н. талерку.

2. Расшчапіць крыху зверху.

Н. палена.

|| незак. надко́лваць, -аю, -аеш, -ае.

надкла́савы, -ая, -ае.

Які стаіць вышэй класавых інтарэсаў, класавых груповак.

надко́сніца, -ы, мн. -ы, -ніц, ж.

Злучальная тканка, якая пакрывае паверхню касцей у чалавека і пазваночных жывёл.

Запаленне надкосніцы.

|| прым. надко́снічны, -ая, -ае.

надкры́лы, -аў.

Цвёрдыя пярэднія крылы жукоў і перапончатакрылых насякомых.

надку́с, -у, м.

Надкушанае месца.

Н. на яблыку.

надкусі́ць, -кушу́, -ку́сіш, -ку́сіць; -ку́шаны; зак., што.

Пракусіць крыху або адкусіць частку чаго-н.

Н. яблык.

|| незак. надку́сваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. надку́сванне, -я, н.

надлама́цца, -ламлю́ся, -ло́мішся, -ло́міцца; -лама́ўся, -ма́лася; -ламі́ся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Атрымаць трэшчыну, не пераламацца зусім.

Сук надламаўся.

2. перан. Страціць фізічныя або душэўныя сілы; аслабець.

Здароўе надламалася.

3. перан. Стаць іншым, змяніцца.

У іх узаемаадносінах нешта надламалася.

|| незак. надло́мвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

надлама́ць, -ламлю́, -ло́міш, -ло́міць; -лама́ў, -ма́ла; -ламі́; -лама́ны іо́млены; зак.

1. што. Зрабіць трэшчыну, не зламаўшы зусім.

Н. сук дрэва.

2. перан., каго-што. Аслабіць, падарваць.

Н. здароўе.

|| незак. надло́мліваць, -аю, -аеш, -ае і надло́мваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. надло́мліванне, -я, н. і надло́мванне, -я, н.