Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

вы́радзіцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -дзіцца; зак.

Пагоршыцца ў пародзе, страціць каштоўныя ўласцівасці продкаў.

Расліна вырадзілася.

|| незак. выраджа́цца, -а́ецца.

|| наз. выраджэ́нне, -я, н.

выража́льнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Тое, што і выразнік.

|| ж. выража́льніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

выража́ць гл. выразіць.

выражэ́нне гл. выразіць.

вы́раз¹, -а, мн. -ы, -аў, м.

Выразная адтуліна; выемка.

В. для рукавоў.

вы́раз², -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Знешні выгляд (твару), які адлюстроўвае ўнутраны стан.

В. вачэй.

2. Той або іншы моўны зварот.

Вобразны, метафарычны в.

3. Сукупнасць знакаў, формула, якія адлюстроўваюць пэўныя матэматычныя адносіны.

Алгебраічны в.

вы́разаць, -ражу, -ражаш, -ража; вы́ражы і вы́раж; -разаны; зак.

1. што. Выняць, выдаліць або зрабіць што-н. рэзаннем.

В. пухліну.

В. што-н. з паперы.

2. што. Зрабіць, начарціць чым-н. рэжучым, вострым.

В. літару на дошцы.

3. што. Вырабіць разьбой.

В. лыжку.

4. што. Зрэзаць, адрэзаць для якой-н. патрэбы.

В. лазіну.

5. каго-што. Вынішчыць разнёй або загрызці ўсіх, многіх (пра ваўкоў).

Ваўкі выразалі статак авечак.

Бандыты выразалі ўсю сям’ю.

|| незак. выраза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і вырэ́зваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. выраза́нне, -я, н., вырэ́званне, -я, н. (да 1—4 знач.) і вы́разка, -і, ДМ -зцы, ж. (да 1—4 знач.).

вы́разіць, -ражу, -разіш, -разіць; -ражаны; зак., што.

Вызначыць у якіх-н. адзінках.

В. план у лічбах.

|| незак. выража́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. выражэ́нне, -я, н.

вы́разка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак, ж.

1. гл. выразаць.

2. Тое, што выразана, выразаная частка чаго-н.

Газетная в.

3. Мяса з сярэдняй часткі тушы; філе.

Свіная в.

выра́злівы, -ая, -ае.

Які выражае ўнутраныя перажыванні або якасці.

В. позірк.

|| наз. выра́злівасць, -і, ж.