Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

вы́мераць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., што.

Дакладна вызначыць велічыню, памеры чаго-н.

В. плошчу пакоя.

|| незак. вымяра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. вымярэ́нне, -я, н.

|| прым. вымяра́льны, -ая, -ае.

Вымяральныя прыборы.

вы́мерзлы, -ая, -ае.

Які загінуў ад марозу, вымерз.

Вымерзлыя пладовыя дрэвы.

|| наз. вы́мерзласць, -і, ж.

вы́мерзнуць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -не; -мерз, -зла; зак.

Загінуць ад марозу, холаду (пра расліннасць, насякомых).

Рунь вымерзла.

|| незак. вымярза́ць, -а́е.

вы́меркаваць, -кую, -куеш, -куе; -куй; -каваны; зак., што.

1. Знайсці, адшукаць шляхам дакладнага разліку, выгадаць.

В. грошы на рамонт кватэры.

В. свабодную гадзіну.

2. Выбраць зручны момант.

3. Правільна разлічыць, загадзя вызначыць.

Усё вымеркавалі, дзе што будзем садзіць і сеяць.

|| незак. вымярко́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

вы́мерлы, -ая, -ае.

Які вымер, не пакінуўшы патомства (пра род, сямейства і пад.), або які знік, перавёўся (пра расліны).

Мамант — вымерлая жывёліна.

выме́рнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Паказчык, які вызначае аб’ём або якасць работы.

выме́рны, -ая, -ае.

1. Такі, які можа быць вымераны.

Вымерная велічыня.

2. Які служыць для вымярэння.

Вымерная рулетка.

вы́мерці, 1 і 2 ас. не ўжыв., -мра; -мер, -рла; зак.

1. Поўнасцю знікнуць у выніку гібелі, смерці.

Племя вымерла.

2. Абязлюдзець, апусцець у выніку масавай смерці жыхароў ад голаду, эпідэміі.

Вёска вымерла ад эпідэміі.

|| незак. выміра́ць, -а́е.

|| наз. выміра́нне, -я, н.

вы́месіць, -мешу, -месіш, -месіць; -мешаны; зак., што.

Месячы, размінаючы, канчаткова прыгатаваць.

В. цеста, гліну.

|| незак. выме́шваць, -аю, -аеш, -ае.

вы́месці, -мету, -мецеш, -меце; -мецем, -мецеце, -метуць; -меў, -мела; вы́меці; -мецены; зак., што.

1. Падмесці.

В. падлогу.

2. з чаго. Метучы, выдаліць, выкінуць.

В. смецце з хаты.

|| незак. вымята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.