Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

дары́ць, дару́, до́рыш, до́рыць; до́раны; незак. каму-чаму каго-што.

Даваць у якасці падарунка, аддаваць бясплатна.

Д. кветкі.

Д. сваёй увагай (перан.).

|| зак. падары́ць, -дару́, -до́рыш, -до́рыць; -до́раны.

дарэвалюцы́йны, -ая, -ае.

Той, які быў да рэвалюцыі.

Д. перыяд.

дарэ́ктар, -а, мн. -ы, -аў, м. (гіст.).

У дарэвалюцыйнай беларускай вёсцы: хатні настаўнік.

дарэ́мны, -ая, -ае.

1. Які не прыносіць жаданых вынікаў; марны.

Дарэмныя спробы.

Дарэмныя надзеі.

2. Беспадстаўны, беспрычынны.

Дарэмная трывога.

3. Атрыманы дарма, бясплатны.

Д. хлеб.

|| наз. дарэ́мнасць, -і, ж.

дарэ́мшчына, -ы, ж. (разм.).

1. Тое, што дастаецца дарма, бясплатна.

Сквапны на дарэмшчыну.

2. Беспадстаўнае, фальшывае абвінавачанне; нагавор.

Такую ўзвялі на яго дарэмшчыну.

дарэ́чны, -ая, -ае.

Зроблены дарэчы, адпаведны абставінам.

Дарэчнае пытанне.

дарэ́чы, прысл.

1. У час, у падыходзячы момант.

Грошы прыйшлі д.

2. у знач. пабочн. сл. Для абазначэння таго, што дадзеная фраза гаворыцца ў дадатак да сказанага, у сувязі са сказаным.

Д., яго здольнасцей мы яшчэ не ведаем.

дарэ́шты, прысл.

Зусім, поўнасцю, падчыстую.

Аддаў усё д.

дасаве́цкі, -ая, -ае.

Які адносіцца да часу, што папярэднічаў устанаўленню савецкай улады.

Д. перыяд развіцця літаратуры.

дасве́дчаны, -ая, -ае.

1. Шырока адукаваны, эрудзіраваны.

Д. інжынер.

2. Вопытны ў чым-н., навучаны чаму-н.

Д. ў палітыцы.

|| наз. дасве́дчанасць, -і, ж.