Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

уда́цца¹, уда́мся, удасі́ся, уда́сца; удадзі́мся, удасце́ся, удаду́цца; уда́ўся, удала́ся, -ло́ся; уда́йся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Паспяхова ажыццявіцца, завяршыцца; атрымацца вельмі ўдалым (у 2 і 3 знач.).

Справа ўдалася.

Ураджай удаўся.

Ростам не ўдалася (пра чалавека, жывую істоту: не вырас; разм.).

2. безас., з інф. Аказацца магчымым зрабіць што-н., пашчаслівіцца.

Удалося дастаць рэдкую кнігу.

Не ўдалося з’ездзіць.

3. (часцей у прошлым часе), у каго. Урадзіцца, вырасці падобным на каго-н.

Сын удаўся ў бацьку.

|| незак. удава́цца, -е́цца.

уда́цца², уда́мся, удасі́ся, уда́сца; удадзі́мся, удасце́ся, удаду́цца; уда́ўся, -дала́ся, -ло́ся; уда́йся; зак., у што.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Урэзацца, зайсці далёка ў глыб чаго-н.

Бераг удаўся ў мора.

2. перан. Аддацца якому-н. пачуццю, паглыбіцца (у 3 знач.; разм.).

У. ў фантазію.

|| незак. удава́цца, удаю́ся, удае́шся, удае́цца; удаёмся, удаяце́ся, удаю́цца.

уда́ць, уда́м, удасі́, уда́сць; удадзі́м, удасце́, удаду́ць; уда́ў, удала́, -ло́; уда́й; уда́дзены; зак., каго (што) (разм.).

Выдаць, выкрыць каго-н.

Не бойся, я цябе не ўдам.

|| незак. удава́ць, удаю́, удае́ш, удае́; удаём, удаяце́, удаю́ць.

уда́ча, -ы, мн. -ы, уда́ч, ж.

Поспех, патрэбны або жаданы зыход справы.

Нечаканая ў.

Пажадаць удачы.

Ну і ў.! (таксама перан.: такі ўжо ўрадзіўся, няўдаліца; разм., іран.).

удачары́ць, -ру́, -ры́ш, -ры́ць; -ры́м, -рыце́, -ра́ць; -ро́ная; зак., каго (што).

Прыняць у сям’ю (дзяўчынку) на правах роднай дачкі.

|| незак. удачара́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. удачарэ́нне, -я, н.

уда́члівы, -ая, -ае.

Такі, якому ўсё ўдаецца, справы якога заўсёды завяршаюцца ўдачай.

У. чалавек.

|| наз. уда́члівасць, -і, ж.

уда́чны, -ая, -ае.

1. Які паспяхова завяршыўся, удаўся.

Удачная паездка.

2. Добры, удалы.

Удачная выпечка хлеба.

Удачна (прысл.) падабраць колеры.

|| наз. уда́чнасць, -і, ж.