Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

сплёўваць гл. сплюнуць.

сплы́сці і сплыць, сплыву́, сплыве́ш, сплыве́; сплывём, сплывяце́, сплыву́ць; сплыў, сплыла́, -ло́; зак.

1. Паплысці ўніз па цячэнні, быць знесеным вадой.

Мост сплыў аж да кустоў вербалозу.

2. Сцячы адкуль-н.

Вада з сенажаці сплыла к вечару.

3. Плаўна апусціцца, аддаліцца, адысці і пад.

Пыл сплыў ад дарогі на прысады.

4. перан. Паступова, павольна знікнуць.

З твару сплыла ўсмешка.

5. Мінуць, прайсці (пра час, здарэнні).

Сплыла маладосць, а за ёй і жыццё.

Было ды сплыло (прымаўка).

6. перан. Бясследна прапасці.

Тавар сплыў невядома куды.

Сплылі грошы і няма.

7. Знемагчы ад страты крыві.

С. крывёю.

|| незак. сплыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

сплы́сціся і сплы́цца, сплыву́ся, сплыве́шся, сплыве́цца; сплывёмся, сплывяце́ся, сплыву́цца; сплы́ўся, сплыла́ся, -ло́ся; зак.

1. Прыплысці ў адно месца з розных бакоў.

Гусі сплыліся на сярэдзіну ракі.

2. перан. Сабрацца, злучыцца ў адным месцы.

Людзі сплыліся на плошчу.

3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Зліцца ў адно, страціць выразнасць абрысаў.

Фарбы сплыліся ў цемры.

|| незак. сплыва́цца, -а́ецца.

сплю́нуць, -ну, -неш, -не; -лю́нь; -нуты; зак.

1. што. Выплюнуць што-н. з рота.

С. сліну.

2. Плюнуць куды-н.

С. на траву.

|| незак. сплёўваць, -аю, -аеш, -ае.

сплю́шчвацца гл. сплюшчыцца¹.

сплю́шчыцца¹, 1 і 2 ас. не ўжыв., -шчыцца; зак.

Пра вочы, павекі: заплюшчыцца.

|| незак. сплю́шчвацца, -аецца.

сплю́шчыцца², 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -шчыцца; зак.

Зрабіцца пляскатым ад удару, ціску.

Галоўка цвіка сплюшчылася.

|| незак. сплю́шчвацца, -аецца.

сплю́шчыць¹, -шчу, -шчыш, -шчыць; -шчаны; зак., што.

Пра вочы, павекі: заплюшчыць.

|| незак. сплю́шчваць, -аю, -аеш, -ае.

сплю́шчыць² гл. плюшчыць².

спля́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны; зак.

1. Сапсаваць што-н.; разбурыць, зруйнаваць.

Горад спляжылі ўшчэнт.

С. добрую касу.

2. што. Пра лес: вынішчыць, ссячы (разм.).

Будавалі дарогу і спляжылі ўвесь бярэзнік.

3. што. Вытаптаць, стаптаць; затаптаць, забрудзіць (разм.).

Каровы спляжылі жыта.

Усю пасцель спляжылі.

4. каго і без дап. Ударыць, пабіць (разм., груб.).

С. кіем па спіне.