Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

вы́рай, -ю, мн. -і, -яў, м.

1. Цёплы край, куды вылятаюць на зіму пералётныя птушкі.

Час адлёту птушак у в.

2. Чарада пералётных птушак.

Жураўліны в.

вырака́цца гл. вырачыся.

вы́раніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены; зак., што.

Даць магчымасць скаціцца, упасці (пра слязу).

Колькі слёз выраніла.

вы́расці, -сту, -сцеш, -сце; -сцем, -сцеце, -стуць; вы́рас, -сла; зак.

1. гл. расці.

2. з чаго. Стаць большым ростам настолькі, што адзенне стала малое.

В. з касцюма.

3. перан. Удасканальваючыся, дасягнуць больш высокай ступені.

Кампазітар вырас за апошнія гады.

4. Паказацца нечакана, паўстаць перад вачамі.

На парозе вырас сувязны.

Як з-пад зямлі вырас (нечакана паявіўся). Перад падарожнікамі вырас горад.

|| незак. выраста́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

вы́расціць, -рашчу, -расціш, -расціць; -рашчаны; зак., каго-што.

Даць вырасці, даглядаючы, выхоўваючы.

В. сад.

В. дзяцей.

|| незак. выро́шчваць, -аю, -аеш, -ае.

выратава́льнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Той, хто ратуе каго-, што-н.; збавіцель.

|| ж. выратава́льніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

выратава́льны, -ая, -ае.

Які служыць для выратавання, садзейнічае яму.

В. круг.

Выратавальныя прыёмы.

|| наз. выратава́льнасць, -і, ж.

вы́ратавацца, -туюся, -туешся, -туецца; -туйся; зак.

Уберагчыся, збавіцца ад чаго-н. небяспечнага, пагражальнага.

В. ад смерці.

|| незак. вырато́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

вы́ратаваць, -тую, -туеш, -туе; -туй; -таваны; зак., каго-што.

1. Пазбавіць ад чаго-н. (страшнага, небяспечнага і пад.).

В. тапельца.

2. Захаваць у цэласці, зберагчы.

В. рукапіс ад знішчэння.

|| незак. вырато́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. выратава́нне, -я, н.

вы́раўнавацца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -нуецца; зак.

Стаць роўным.

Шарэнга выраўнавалася.

Характар выраўнаваўся.

|| незак. выраўно́ўвацца, -аецца.