Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

вы́караскацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак. (разм.).

Тое, што і выкарабкацца.

|| незак. выкара́сквацца, -аюся, -аешся, -аецца.

вы́кармак, -мка, мн. -мкі, -мкаў, м.

1. Дзіцяня жывёліны, выкармленае ў хатніх умовах, без маці.

2. перан. Пра нікчэмнага, подлага чалавека, выхаванага дрэнным асяроддзем (пагард.).

Фашысцкі в.

вы́карміць, -млю, -міш, -міць; -млены; зак., каго (што).

1. Кормячы, выгадаваць, узгадаваць.

В. грудзямі.

2. Зрабіць сытым; адкарміць.

В. кабана.

|| незак. выко́рмліваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. выко́рмліванне, -я, н.

|| прым. вы́кармачны, -ая, -ае (спец.).

вы́карчаваць, -чую, -чуеш, -чуе; -чуй; -чаваны; зак., што.

Карчуючы, выдаліць.

В. пні.

В. бюракратызм (перан.).

|| незак. выкарчо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. выкарчо́ўванне, -я, н. і выкарчо́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.

вы́карыстаць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., каго-што.

Скарыстаць, ужыць з карысцю.

В. спецыяліста.

В. матэрыял.

В. зручны момант.

В. вопыт перадавікоў.

|| незак. выкарысто́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. выкарыста́нне, -я, н. і выкарысто́ўванне, -я, н.

вы́касаваць, -сую, -суеш, -суе; -суй; -саваны; зак., каго-што (разм.).

Тое, што і выкрасліць.

В. прозвішча са спіса.

В. цытату.

|| незак. выкасо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

вы́касіць, -кашу, -касіш, -касіць; -кашаны; зак.

1. што. Скасіць дзе-н. траву і пад.

В. сенажаць.

2. перан., каго-што. Знішчыць у вялікай колькасці (агнём, пошасцю і пад.; разм.).

Некалі тут халера выкасіла многа людзей.

Пажарам выкасіла (безас.) паўвёскі.

В. кулямётам рады ворага.

|| незак. выко́шваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. выко́шванне, -я, н.

|| прым. выкасны́, -а́я, -о́е (спец.).

вы́каціцца, -качуся, -кацішся, -каціцца; зак.

1. Коцячыся, выйсці, выпасці адкуль-н.

Мяч выкаціўся на дарогу.

2. Тое, што і выкаціць (у 2 знач.; разм.).

З-за павароту выкацілася машына.

|| незак. выко́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

вы́каціць, -качу, -каціш, -каціць; -качаны; зак.

1. што. Коцячы, перамясціць, выдаліць.

В. бочку з падвала.

В. калёсы на двор.

2. Хутка выехаць адкуль-н. (разм.).

На плошчу выкаціў аўтобус.

3. перан., асаб. і безас. Знішчыць агнём (разм.).

Пажар выкаціў палавіну вёскі.

Выкаціць бельмы (разм., груб.) — вытарашчыць вочы.

|| незак. выко́чваць, -аю, -аеш, -ае.

вы́качацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Разгладзіцца, расправіцца пры качанні.

2. у што. Качаючыся, абляпіцца, запэцкацца.

В. ў снег.

3. у чым. Пакачацца.

В. ў траве.

4. Паправіцца, выжыць (разм.).

Доўга хварэла, а потым выкачалася.

|| незак. выка́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.