Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

акамада́цыя, -і, ж. (кніжн.).

1. Прыстасаванне (арганізма).

2. У мовазнаўстве: фанетычны працэс прыстасавання вымаўлення сумежных зычных і галосных гукаў, у выніку чаго ўласцівасць аднаго гука часткова пашыраецца на іншы.

Акамадацыя вока — здольнасць вока прыстасоўвацца да разгляду прадметаў на розных адлегласцях.

|| прым. акамадацы́йны, -ая, -ае.

акампанеме́нт, -у, М -нце, м.

1. Музычнае суправаджэнне спеваў, дэкламацыі і пад.

Спяваць пад а. раяля.

2. З’явы, падзеі, якія суправаджаюць што-н., ствараюць гукавы фон чаму-н.

Пад а. дажджу (перан.: пад шум дажджу).

|| прым. акампанеме́нтны, -ая, -ае.

акампані́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; незак., каму-чаму.

Суправаджаць спевы, дэкламацыю або ігру музычнага інструмента акампанементам.

А. хору на баяне.

акампанія́тар, -а, мн. -ы, -аў, м.

Музыкант, які акампаніруе.

|| ж. акампанія́тарка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак (разм.).

акамяне́ласць, -і, ж.

1. гл. акамянелы.

2. звычайна мн. Акамянелыя рэшткі жывёл або раслін.

Адкапаць акамянеласці.

акамяне́лы, -ая, -ае.

1. Які пераўтварыўся ў камень, стаў цвёрды як камень.

А. ствол дрэва.

2. перан. Нерухомы, застылы; безжыццёвы, змярцвелы.

А. позірк.

А. твар.

|| наз. акамяне́ласць, -і, ж. (да 2 знач.).

акамяне́ць гл. камянець.

аканапа́ціць, -па́чу, -па́ціш, -па́ціць; -па́чаны; зак., што.

Пазатыкаць, пазабіваць пазы, шчыліны мохам, пакуллем і пад.

А. хату.

А. вокны.

|| незак. аканапа́чваць, -аю, -аеш, -ае.

акані́ца, -ы, мн. -ы, -ніц, ж.

Дашчаная ці жалезная створка для прыкрыцця знадворку акна.

Зачыніць аканіцы.

|| прым. акані́чны, -ая, -ае.

А. кручок.

а́канне, -я, н.

Вымаўленне ў ненаціскных складах замест гукаў [о], [э] гука [а] пасля цвёрдых зычных (напр., сталы — стол, рачны — рэкІ). Дысімілятыўнае а. Няпоўнае а.