Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

далажы́ць¹, -лажу́, -ло́жыш, -ло́жыць; -ло́жаны; зак.

1. што, аб чым, пра што. Паведаміць каму-н. аб чым-н.

Д. аб ходзе справы.

Д. пра здарэнне.

2. аб кім, пра каго. Паведаміць аб прыходзе наведвальніка.

Далажыце пра мяне дырэктару.

|| незак. дакла́дваць, -аю, -аеш, -ае.

далажы́ць², -лажу́, -ло́жыш, -ло́жыць; зак., што і чаго.

Палажыць дадаткова; дадаць, дакласці.

Д. у слоік варэнне.

Д. яшчэ дзясятку.

|| незак. дакла́дваць, -аю, -аеш, -ае.

далако́п, -а, мн. -ы, -аў, м.

Рабочы, які капае магілу на могілках.

Далакопы ўзяліся за рыдлёўкі.

даламі́т, -у, Мі́це, м.

Мінерал шаравата-белага колеру, які складаецца з вуглякіслых солей кальцыю і магнію.

|| прым. даламі́тавы, -ая, -ае.

Даламітавыя залежы.

даледавіко́вы, -ая, -ае.

Які адносіцца або існаваў да перыяду з’яўлення ледавікоў.

Д. перыяд.

дале́й, прысл.

1.

Выш. ст. да прыслоўя далёка. Бачыць вока далёка, а розум яшчэ д. (прыказка).

2. Наперадзе, на пэўнай адлегласці.

Д., за жытам, пачынаецца бярэзнік.

3. Затым, потым, у далейшым.

Д. усё будзе добра.

4. Працягваючы пачатае.

Чытаць д.

І гэтак далей (скарочана і г.д.) — ужыв. ў канцы пералічэння як указанне на тое, што пералічэнне можа быць працягнута.

дале́йшы, -ая, -ае.

1. Які з’яўляецца працягам папярэдняга; наступны.

Далейшыя перагаворы.

2. у знач. наз. дале́йшае, -ага, н. Будучыня.

У далейшым будзем рабіць інакш.

да́леч, -ы, мн. да́лечы, -аў, ж. (разм.).

1. Далёкае месца, аддаленая мясцовасць.

Не паеду ў такую д.

2. Вялікая прастора, прасцяг.

Блакітная д. над галавой.

далечыня́, -і́, мн. далячы́ні, -чы́нь і -яў і далячы́нь, -і, мн. далячы́ні, -ей і -яў, ж.

Тое, што і даль.

Разгледзець далечыню (далячынь) у бінокль.

далёка...

Першая састаўная частка складаных слоў са знач. далёкі (у 1 знач.), з далёкай адлегласці, напр.: далёкадзейны, далёкапрывозны, далёкаструменны, далёкаўсходні.