Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

дакастры́чніцкі, -ая, -ае.

Які адносіцца да часу, што папярэднічаў Кастрычніцкай рэвалюцыі.

Д. перыяд.

дакаці́цца, -качу́ся, -ко́цішся, -ко́ціцца; зак.

1. Коцячыся, дасягнуць якога-н. месца.

Клубок дакаціўся да парога.

2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Данесціся, пачуцца (пра гукі грому, гармат і пад.).

Здалёку дакаціўся грукат гармат.

3. перан. Апусціцца (у 2 знач.), дайсці да непрыемнасцей (разм.).

Д. да злачынства.

|| незак. дако́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

дакаці́ць, -качу́, -ко́ціш, -ко́ціць; -ко́чаны; зак.

1. каго-што. Коцячы, перамясціць да якога-н. месца.

Д. бочку да склепа.

2. Хутка даехаць куды-н. (разм.).

За гадзіну дакацілі да горада.

|| незак. дако́чваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 знач.).

дакі́нуць, -ну, -неш, -не; дакі́нь; -нуты; зак., што.

Кінуўшы, папасці ў якое-н. месца.

Д. мяч да варот.

|| незак. дакіда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і дакі́дваць, -аю, -аеш, -ае.

дакла́д¹, -а, Ма́дзе, мн. -ы, -аў, м.

1. Публічнае паведамленне: разгорнутае асвятленне якой-н. тэмы.

Навуковы д.

Абмеркаванне даклада.

2. Вуснае ці пісьмовае паведамленне кіраўніку ўстановы аб службовых справах.

Д. дырэктару.

3. Паведамленне аб прыходзе наведвальніка.

Без даклада не ўваходзіць.

|| прым. дакладны́, -а́я, -о́е (да 2 знач.).

Дакладная запіска.

дакла́д², -у, М -дзе, м.

Дадатковы матэрыял пры пашыве вопраткі, абутку (падкладка, гузікі і інш.).

дакла́дны, -ая, -ае.

1. Які адпавядае ісціне, правільны.

Дакладная вага.

Д. гадзіннік.

2. Поўнасцю адпаведны ўзору, правілам, патрабаванням.

Дакладная копія.

Д. пераклад.

3. Канкрэтны, вычарпальны, не прыблізны.

Д. ўлік.

Д. адрас.

4. Акуратны, пунктуальны.

Д. выканаўца.

5. У якім асобныя элементы выразна аддзелены адзін ад аднаго.

Дакладныя рухі.

Дакладныя прыёмы.

Дакладныя навукі — навукі, заснаваныя на матэматычных метадах.

|| наз. дакла́днасць, -і, ж.

дакладны́ гл. даклад¹.

дакла́дчык, -а, мн. -і, -аў, м.

Чалавек, які робіць даклад (у 1 знач.).

|| ж. дакла́дчыца, -ы, мн. -ы, -чыц.

дакла́савы, -ая, -ае.

Першабытнаабшчынны, які існаваў або адносіўся да падзелу грамадства на класы.

Дакласавае грамадства.