Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

вы́цесніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены; зак., каго-што.

Замяніць сабой, вывеўшы з ужытку што-н.

Тэхніка выцесніла ручную працу.

|| незак. выцясня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

вы́цечы, 1 і 2 ас. не ўжыв., -цеча, -цекуць; вы́цек, -цекла; зак.

Выліцца праз якую-н. адтуліну.

Вада выцекла з бочкі.

|| незак. выцяка́ць, -а́е.

вы́ціснуць, -ну, -неш, -не; -ні; -нуты; зак., што.

1. Ціскам дастаць або, ціскаючы, выпусціць вадкасць з чаго-н.

В. сок з лімона.

В. слёзы (перан.: вымушана заплакаць; разм.). Слова не выціснеш з каго-н. (перан.: не прымусіш слова сказаць; разм.).

2. Ціскам выламаць.

В. шыбу.

3. перан. 3 цяжкасцю атрымаць што-н.

В. з гаспадаркі ўсё.

4. Тое, што і выцесніць.

5. Зрабіць пры дапамозе ціснення.

В. надпіс залатымі літарамі.

|| незак. выціска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

выццё, -я́, н.

1. гл. выць.

2. Працяжны крык некаторых жывёл (ваўка, сабакі і інш.).

Чулася в. сабакі.

вы́цыганіць гл. цыганіць.

выць, вы́ю, вы́еш, вы́е; незак.

Працяжна і тужліва скуголіць; утвараць гукі, падобныя на выццё.

Воўк вые.

Вые вецер.

В. ад болю (перан.: плакаць уголас).

|| наз. выццё, -я́, н.

выцэ́джваць гл. выцадзіць.

вы́цягаць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., што.

1. Выцягнуць у некалькі прыёмаў.

В. бярвенне з вады.

2. Пакрасці (разм.).

выця́гвацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак.

1. гл. выцягнуцца.

2. Везці, цягнуць з вялікім напружаннем.

Конь аж выцягваўся ў аглоблях.

вы́цягнуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выпасці з чаго-н. ад штуршка, неасцярожнага руху; вышмаргнуцца.

Выцягнулася нітка з іголкі.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Зрабіцца даўжэйшым, падоўжыцца.

Агонь выцягнуўся доўгай паласой.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Размясціцца на вялікай адлегласці ў адну лінію.

Вёска выцягнулася ўздоўж ракі.

4. Вырасці, стаць высокім.

Хлопчык за лета выцягнуўся.

5. Легчы, расцягнуўшыся, выпрастаўшыся.

В. на канапе.

6. Стаць прама, выпраміцца.

В. перад камандзірам.

|| незак. выця́гвацца, -аюся, -аешся, -аецца.