Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

выздараўле́нне, -я, н.

1. гл. выздаравець.

2. Узнаўленне нармальнай дзейнасці арганізма пасля хваробы.

вызнава́ць, -наю́, -нае́ш, -нае́; -наём, -наяце́, -наю́ць; незак.

1. гл. вызнаць.

2. што. Адкрыта трымацца якой-н. веры, вучэння, поглядаў і пад.

В. праваслаўе.

В. строгія маральныя правілы.

вы́знаць, -аю, -аеш, -ае; зак., што і з дадан. (разм.).

1. Тое, што і выведаць.

2. Тое, што і спазнаць.

В. тайну прыроды.

|| незак. вызнава́ць, -наю́, -нае́ш, -нае́; -наём, -наяце́, -наю́ць.

вызнача́льнік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Тое, што вызначае, выражае сабой што-н. (кніжн.).

Рытмічны в.

2. Кніга для даведак пры вызначэнні чаго-н. (спец.).

В. раслін.

вызнача́льны, -ая, -ае.

1. Які служыць для вызначэння чаго-н.

Вызначальныя рысы, адзнакі.

2. Які вызначае, абумоўлівае сабой што-н.

В. момант.

|| наз. вызнача́льнасць, -і, ж.

вы́значыцца, -чуся, -чышся, -чыцца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Набыць выразны характар, раскрыцца, акрэсліцца.

Спецыфіка прадмета вызначылася не адразу.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Поўнасцю скласціся.

Нашы адносіны цалкам вызначыліся.

3. Вылучыцца з ліку іншых чым-н.

В. ў баі.

В. сваёй храбрасцю.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), чым. Стаць знамянальным, паказальным дзякуючы чаму-н.

Дваццатае стагоддзе вызначылася выкарыстаннем атамнай энергіі.

|| незак. вызнача́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

вы́значыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; зак.

1. што і з дадан. Распазнаць, высветліць, разабрацца ў чым-н., дакладна ўстанавіць.

В. прычыну.

В. адлегласць.

В. вугал (вылічыць).

2. што. Выявіць сутнасць, раскрыць змест чаго-н.

В. творчы метад пісьменніка.

В. новае навуковае паняцце.

3. каго-што. Загадзя прызначыць або намеціць наперад.

В. дзяжурных.

В. далейшыя планы.

4. што. Устанавіць, назначыць.

В. сродкі на будаўніцтва.

В. меру пакарання.

5. што. Абумовіць сабой, з’явіцца прычынай чаго-н.

Добрая падрыхтоўка вызначыла поспех.

6. што. Абазначыць якім-н. чынам.

В. мяжу тычкамі.

|| незак. вызнача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. вызначэ́нне, -я, н. (да 1—4 і 6 знач.).

вы́зубіць гл. зубіць.

вы́зубрыць гл. зубрыць.

вызыва́цца гл. вызвацца.