Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

напрацава́цца, -цу́юся, -цу́ешся, -цу́ецца; -цу́йся; зак.

Папрацаваць многа, уволю, стаміцца ад працы.

напро́ст, прысл.

Не звязваючы (у снапы), свабодна.

Класці жыта н.

напро́ці, прысл. і прыназ. (разм.).

1. прысл. Тое, што і насупраць, насупроць.

Сядзець н.

2. прыназ. з Р. Прама перад кім-н.

Сын сядзеў н. бацькі.

напру́жанне, -я, н.

1. гл. напружыць.

2. Сканцэнтраванне намаганняў, затрата вялікай энергіі, сіл для ажыццяўлення чаго-н.

Слухаць з напружаннем.

3. Ненатуральнае становішча, напружанасць у якой-н. галіне дзейнасці.

Н. міжнародных адносін.

4. Велічыня, якая характарызуе сілу ціску або расцяжэння, што прыходзіцца на адзінку плошчы цвёрдага цела (спец.).

5. Велічыня, якая характарызуе работу электрычных сіл пры перамяшчэнні электрычнага зараду (спец.).

Электрычнае н.

напру́жаны, -ая, -ае.

1. Які знаходзіцца ў стане напружання.

Напружаныя мускулы.

2. Які патрабуе затраты вялікіх сіл, увагі.

Напружаная праца.

Н. час.

3. перан. Складаны, цяжкі, які патрабуе ўрэгулявання.

Напружаныя міжнародныя адносіны.

4. перан. Які выражае напружанне, ненатуральны.

Н. шэпт.

|| наз. напру́жанасць, -і, ж.

напру́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны; зак., што.

1. Зрабіць пругкім.

Н. мускулы.

2. перан. Узмацніць, павысіць ступень праяўлення чаго-н.

Н. зрок.

Н. слых.

Н. голас.

Н. памяць.

|| незак. напру́жваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. напру́жанне, -я, н.

напры́клад, пабочн. сл.

Для прыкладу (ужыв. пры пералічэнні, пры паясненні слова ў сказе, для ілюстрацыі папярэдняга выказвання).

Н., можна пайсці ў кіно, у тэатр.

напрэ́гчы, -рагу́, -ражэ́ш, -ражэ́; -ражо́м, -ражаце́, -рагу́ць; напро́г, -рэ́гла і -рагла́, -рэ́гла і -рагло́; -ражы́; -рэ́жаны; зак., чаго.

Тое, што і напражыць.

напсава́ць, -сую́, -суе́ш, -суе́; -суём, -суяце́, -сую́ць; -су́й; -сава́ны; зак.

1. чаго. Сапсаваць нейкую колькасць чаго-н.

Н. матэрыялу.

2. каму-чаму. Прынесці шкоду.

Н. справе.

напу́дзіцца гл. пудзіцца.