Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

вало́вы гл. вол.

вало́даць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. кім-чым. Мець у сваёй уласнасці, уладаць.

В. маёмасцю.

2. перан., кім. Трымаць у сваёй уладзе, падпарадкоўваць сабе, кіраваць.

Адна думка ўвесь час валодае ім.

3. чым. Умець, мець магчымасць карыстацца чым-н., дзейнічаць пры дапамозе чаго-н.

В. зброяй.

Не в. левай рукой.

В. пяром (умець добра пісаць). В. некалькімі замежнымі мовамі (ведаць іх). В. сабой (трымацца спакойна ў любых абставінах).

|| наз. вало́данне, -я, н.

вало́к, -лка́, мн. -лкі́, -лко́ў, м.

Доўгая града згрэбенага сена, збажыны і пад.

Зграбаць сена ў валкі.

вало́скі, -ая, -ае.

У выразе: валоскі арэх — грэцкі арэх.

вало́ссе, -я, н., зб.

1. Шэрсць, волас жывёлы.

2. Валасы (разм.).

вало́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.

Травяністая расліна сямейства складанакветных, якая расце ў жыце і іншых злаках і цвіце сінімі кветкамі; васілёк.

|| прым. вало́шкавы, -ая, -ае.

Валошкавыя вочы (сінія, колеру валошкі).

валтарні́ст, -а, М -сце, мн. -ы, -аў, м.

Музыкант, які іграе на валторне.

валто́рна, -ы, мн. -ы, валто́ран і -наў, ж.

Медны духавы музычны інструмент у выглядзе спіральна сагнутай трубы з шырокім раструбам.

|| прым. валто́рнавы, -ая, -ае.

валту́зіцца, -ту́жуся, -ту́зішся, -ту́зіцца; незак. (разм.).

1. Рабіць бязладныя, хаатычныя рухі, дурэючы або стараючыся вызваліцца з якога-н. становішча.

Дзеці валтузяцца.

2. Доўга займацца якой-н. справай, важдацца.

Няма часу цяпер з гэтым в.

валту́зіць, -ту́жу, -ту́зіш, -ту́зіць; незак., каго (разм.).

1. Тармасіць, тузаць.

В. за рукаў каго-н.

2. перан. Бесперастанку турбаваць.

В. па дробязных справах.