Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

ва́га, -і, ДМ ва́зе, мн. -і, -аў, ж.

Тоўстая жэрдка або бервяно для падважвання цяжкіх прадметаў.

вага́, -і́, ДМ вазе́, мн. ва́гі і (з ліч. 2, 3, 4) вагі́, ва́гаў, ж.

1. толькі адз. Цяжар каго-, чаго-н., які вызначаецца ўзважваннем.

Вызначыць вагу тавару.

Вагой у дваццаць кілаграмаў.

Меры вагі.

Барэц цяжкай вагі.

2. толькі адз., перан. Уплыў, аўтарытэт, значэнне.

Мець вагу ў калектыве.

3. Прылада для ўзважвання чаго-н.

Аўтаматычныя вагі.

На вагу золата — вельмі дорага.

|| прым. вагавы́, -а́я, -о́е (да 1 і 3 знач.).

Вагавыя катэгорыі барцоў.

В. збор.

вагане́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

Невялікі адкрыты вагон для перавозкі грузаў па вузкакалейных або падвесных дарогах.

вага́р, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м. (разм.).

Рычаг для рэгулявання чаго-н. або кіравання чым-н.

вагаўшчы́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

Той, хто займаецца ўзважваннем чаго-н.

Чыгуначны в.

|| ж. вагаўшчы́ца, -ы, мн. -ы, -чы́ц.

|| прым. вагаўшчы́цкі, -ая, -ае.

вага́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Мерна гайдацца з боку ў бок або зверху ўніз.

Маятнік вагаецца.

2. перан. Быць у нерашучасці, адчуваць няўпэўненасць, сумнявацца.

В. ў ацэнцы рамана.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Быць няўстойлівым, хісткім, мяняцца.

Тэмпература паветра вагаецца ад 13 да 18°.

|| зак. павага́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. вага́нне, -я, мн. -і, -яў, н.; прым. вага́льны, -ая, -ае (у 1 знач.).

Вагальны рух.

вага́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак., што.

Мерна разгойдваць што-н. зверху ўніз або з боку ў бок.

В. рычаг.

|| зак. павага́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны.

ваго́н, -а, мн. -ы, -аў, м.

Транспартны сродак для перавозкі пасажыраў або грузаў па рэйкавых дарогах.

Таварны в.

Пасажырскі в.

Трамвайны в.

В.-ляднік.

В.-рэстаран.

В. дроў (колькасць, якая змяшчаецца ў ім).

|| памянш. ваго́нчык, -а, мн. -і, -аў, м.

|| прым. ваго́нны, -ая, -ае.

вагра́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

Шахтавая печ для плаўкі чыгуну, а таксама для апалу руд каляровых металаў.

|| прым. вагра́начны, -ая, -ае і вагра́нкавы, -ая, -ае.