вада́, -ы́, ДМ -дзе́, мн. во́ды, вод і -аў, ж.
1. Празрыстая бясколерная вадкасць, якая ўяўляе сабой хімічнае злучэнне вадароду і кіслароду.
Шклянка вады.
Марская в.
2. (звычайна з азначэннем). Напітак, тэхнічныя растворы.
Газіраваная в.
Мінеральная в.
Вапнавая в.
3. Водная паверхня ракі, возера, мора і пад., а таксама яе ўзровень.
Падарожнічаць па вадзе.
Высокая в.
Дастаўляць грузы вадой.
4. мн. Водная прастора якога-н. раёна.
Тэрытарыяльныя воды.
Унутраныя воды.
5. мн. Плынь, хвалі, водная маса.
Глыбокія воды.
Воды Нёмана.
6. мн. Мінеральныя крыніцы, курорт з такімі крыніцамі.
Лячыцца на водах.
Мінеральныя воды.
7. перан., адз. Пра наяўнасць пустога, беззмястоўнага шматслоўя ў дакладзе, лекцыі і пад. (разм.).
Не даклад, а в.
○
Верхавая вада — вада, якая сцякла ў рэчку пасля дажджу ці ўтварылася з расталага снегу.
Жоўтая вада — хвароба вачэй, пры якой зрэнка набывае жоўты колер.
Цёмная вада — слепата, выкліканая атрафіяй зрокавага нерва.
◊
Таўчы ваду ў ступе або насіць ваду ў рэшаце (разм.) — займацца пустымі справамі, марнай працай.
Вадой не разліць (не разальеш) каго — пра неразлучных сяброў.
Як у ваду глядзеў — быццам загадзя ведаў.
Вады (нікому) не замуціць — не зрабіць шкоды.
Выйсці сухім з вады — застацца непакараным.
Віламі па вадзе пісана — пра што-н. маламагчымае, няпэўнае.
Ліць ваду на млын чый, каго — прыводзіць доказ або дзейнічаць на чыю-н. карысць.
Вывесці на чыстую ваду каго-н. — выкрыць чые-н. нядобрыя ўчынкі).
Цішэй вады, ніжэй травы — пра сціплага, вельмі спакойнага, ціхага чалавека.
|| памянш.-ласк. вадзі́ца, -ы, ж. (да 1 знач.; разм.) і вадзі́чка, -і, ДМ -чцы, ж. (да 1 знач.; разм.).
|| прым. во́дны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.) і вадзяны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).
Водны шлях.
Водны раствор.
Водны спорт.
Вадзяная пара.
Вадзяны павук.
Вадзяны млын.