Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

навіна́, -ы́, мн. навіны, -ві́н, ж.

1. Атрыманая нядаўна вестка.

Прыемная н.

Пачуць многа навін.

2. Нешта новае, незнаёмае.

Н. ў жыцці.

наві́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

1. Што-н. новае, што нядаўна з’явілася.

Навінкі тэхнікі.

Кніжныя навінкі.

2. Тое, што і навіна (у 1 знач.; разм.).

Расказаць навінку.

наві́слы, -ая, -ае.

Які навісае, спускаецца зверху.

Навіслыя бровы.

Навіслыя хмары.

наві́снуць, -ну, -неш, -не; навіс, -сла; зак.

1. Спусціцца, звесіцца нізка над чым-н., на што-н.

Валасы навіслі на вочы.

Над ракой нізка навіслі вербы.

2. Распасцерціся, апусціцца, размясціцца нізка над чым-н.

Туман навіс над ракой.

Ноч навісла над горадам.

3. перан., над кім-чым. Узнікшы, з’явіўшыся, пачаць пагражаць каму-, чаму-н.

Над краінай навісла небяспека.

|| незак. навіса́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

на́вісь, -і, Т на́віссю, ж.

1. Тое, што навісае над чым-н.

Пад навіссю чаромхі.

2. перан. Нешта страшнае, што навісла над кім-н., што пагражае чалавеку.

Н. небяспекі.

наві́ць, наўю́, наўе́ш, наўе́; наўём, наўяце́, наўю́ць; навіў, -віла́, -ло́; наві; навіты; зак., што і чаго.

1. Наматаць, накруціць на што-н.

Н. ніткі на шпульку.

2. Нарыхтаваць вітых вырабаў.

Н. вяровак.

|| незак. навіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. навіва́нне, -я, н.

навічо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.

1. Чалавек, які ўпершыню з’явіўся дзе-н.

У клас прыйшлі два навічкі.

2. Той, хто ўпершыню пачаў займацца якой-н. справай.

Н. у ваеннай справе.

наво́бмацак, прысл.

Пры дапамозе дотыку, абмацваючы.

Ісці н.

наво́ддалек (разм.).

1. прысл. Тое, што і наводдаль (у 1 знач.).

Стаяць н.

2. прыназ. з Р. Тое, што і наводдаль (у 2 знач.).

Клуб стаяў н. вуліцы.

наво́ддаль.

1. прысл. На некаторай адлегласці; не вельмі далёка.

Н. стаяла каплічка.

2. прыназ. з Р. Выражае прасторавыя адносіны: ужыв. пры назве прадмета, асобы, месца ці прасторавай мяжы, на пэўнай аддегласці ад якіх адбываецца дзеянне, рух або размяшчаецца хто-, што-н.

Млын стаяў н. вёскі.