Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

канкурэ́нцыя, -і, ж.

Саперніцтва, барацьба за перавагу, за дасягненне большых выгод.

Гандлёвая к.

|| прым. канкурэ́нтны, -ая, -ае.

кано́н, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Царкоўнае ўстанаўленне, правіла, узаконенае вышэйшай царкоўнай іерархіяй.

Царкоўны к.

2. Правіла або сукупнасць правіл якога-н. кірунку, вучэння (кніжн.).

Эстэтычныя каноны класіцызму.

3. Спіс рэлігійных кніг, прызнаных царквою ў якасці Свяшчэннага Пісання (спец.).

Біблейскі к.

4. Царкоўнае песнапенне ў пахвалу святога або свята (спец.).

Велікодны к.

кано́плі, канапе́ль.

Высокая травяністая расліна сямейства каноплевых, са сцёблаў якой вырабляюць пяньку, а з семя — алей, а таксама семя гэтай расліны.

Як Піліп з канапель (разм.) — знянацку выскачыць, з’явіцца адкуль-н.

|| прым. канапля́ны, -ая, -ае.

К. алей.

кано́э, нескл., н.

Адкрытая спартыўная лодка без уключын, у якой грабуць адналопасцевым вяслом, стоячы на адным калене (бываюць адзіночкі і двойкі).

кансалідава́ць, -ду́ю, -ду́еш, -ду́е; -ду́й; -дава́ны; зак. і незак., што.

1. З’яднаць (яднаць), згуртаваць (згуртоўваць) (кніжн.).

К. сілы змагароў за незалежнасць.

2. Ператварыць (ператвараць) кароткатэрміновыя даўгавыя абавязацельствы ў доўгатэрміновыя або бестэрміновыя (спец.).

К. пазыку.

|| наз. кансаліда́цыя, -і, ж.

кансана́нс, -у, м.

Мілагучнае спалучэнне гукаў; проціл. дысананс.

|| прым. кансана́нсны, -ая, -ае.

кансервава́ць, -рву́ю, -рву́еш, -рву́е; -рву́й; -рвава́ны; незак., што.

1. Нарыхтоўваючы, падвяргаць спецыяльнай апрацоўцы для засцярогі ад псавання.

К. мяса.

2. Прымаць спецыяльныя тэхнічныя меры для засцярогі ад псавання, карозіі (спец.).

К. лесаматэрыялы.

К. машыны, станкі.

3. Часова прыпыняць развіццё, дзейнасць чаго-н.

К. будаўніцтва.

|| зак. закансервава́ць, -рву́ю, -рву́еш, -рву́е; -рву́й; -рвава́ны.

|| наз. кансерва́цыя, -і, ж. (да 2 і 3 знач.) і кансервава́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).

кансерва́тар, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Чалавек кансерватыўных поглядаў.

2. Член кансерватыўнай партыі.

|| прым. кансерва́тарскі, -ая, -ае.

кансервато́рыя, -і, мн. -і, -рый, ж.

Вышэйшая музычная навучальная ўстанова.

|| прым. кансервато́рскі, -ая, -ае.

кансерваты́зм, -у, м.

Кансерватыўныя погляды, перакананні.

К. у кіраўніцтве.