Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

када́стр, -а, м. (спец.).

Вопіс чаго-н., сістэматызаваны збор звестак аб чым-н.

К. карысных выкапняў.

|| прым. када́стравы, -ая, -ае.

ка́даўб, -а, мн. -ы, -аў, м.

Драўляная пасудзіна, выдзеўбаная з тоўстай калоды.

Зрабіць к. не так проста.

|| памянш. кадаўбе́ц, -бца́, мн. -бцы́, -бцо́ў, м.

кадзі́ла, -а, мн. -ы, -дзіл, н.

Металічная пасудзіна на ланцужках, у якой у час набажэнства курыцца ладан або іншыя пахучыя рэчывы.

Раздзьмуць кадзіла — падняць шум вакол якой-н. справы, учынку і пад.

|| прым. кадзі́льны, -ая, -ае.

К. дым.

кадзі́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны; зак. і незак., што.

Зашыфраваць (зашыфроўваць) пры дапамозе кода.

К. сакрэтнае паведамленне.

|| зак. закадзі́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны.

|| наз. кадзі́раванне, -я, н.

кадзі́ць, каджу́, кадзі́ш, кадзі́ць; кадзі́м, кадзіце́, кадзя́ць; незак.

1. Размахваючы кадзілам, абкурваць ладанам у час набажэнства.

2. перан., каму. Без асаблівых падстаў, празмерна хваліць каго-н.

кадзь, -і, Т -ддзю, мн. -і, -ей і -яў, ж.

Вялікая драўляная пасудзіна з клёпак, сцягнутых абручамі (выкарыстоўваецца для заквашвання капусты і інш.).

|| памянш. ка́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак, ж.

ка́дмій, -ю, м.

1. Хімічны элемент, серабрыста-белы мяккі метал.

2. Жоўтая фарба, якую вырабляюць з гэтага элемента або сінтэтычна.

|| прым. ка́дміевы, -ая, -ае.

кадр, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Асобны здымак на кіна- або фотаплёнцы.

На плёнцы 36 кадраў.

2. Асобная сцэна або эпізод з кінафільма.

На экране кадры з часоў вайны.

За кадрам — пра тое, што засталося за межамі непасрэдна адлюстраванага.

кадраві́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

1. Супрацоўнік аддзела кадраў (разм.).

2. Ваеннаслужачы кадравых войск.

Афіцэр-к.

ка́дры, -аў.

1. Асноўны састаў кваліфікаваных работнікаў якой-н. галіны дзейнасці, прадпрыемства, установы і пад.

Сельскагаспадарчыя кадры.

2. Пастаянны састаў воінскіх часцей рэгулярнай арміі.

|| прым. ка́дравы, -ая, -ае.

К. састаў войск.

К. рабочы.