Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

упарадкаваць, ; зак.

  1. Прывесці ў парадак, навесці парадак дзе-н.; вырашыць; уладкаваць.

    • У. кнігі.
    • У. у хаце.
    • У. справы.
  2. Добраўпарадкаваць.

    • У. гарадскія кварталы.

|| незак. упарадкоўваць, .

|| наз. упарадкоўванне, .

|| наз. упарадкаванне, .

упартасць, , ж.

  1. гл. упарты.

  2. Незгаворлівасць, імкненне рабіць што-н. толькі па-свойму, наперакор каму-н.

    • Пасварыцца з кім-н. з-за сваёй упартасці.

упарты, .

  1. Вельмі ўстойлівы, паслядоўны ў ажыццяўленні чаго-н., які ажыццяўляецца цвёрда і паслядоўна.

    • У. чалавек.
    • Упартая барацьба.
    • Аказваць упартае супраціўленне.
  2. Незгаворлівы, які імкнецца рабіць толькі па-свойму, наперакор каму-н.

    • У. як асёл.
    • Факты — упартая рэч (супраць фактаў спрачацца бескарысна).
  3. Які выражае ўпартасць, рашучасць.

    • Упартыя вочы.
  4. перан. Зацяжны, непрымірымы.

    • Упартыя баі.

|| наз. упартасць, .

упарціцца, ; незак.

Упарта не згаджацца на што-н., з чым-н.

упарыцца, ; зак.

  1. Дайсці да гатоўнасці ў выніку парання.

    • Буракі ўпарыліся.
  2. Спацець ад напружанай дзейнасці, цяжкай працы.

    • У. на рабоце.
  3. Пра каня: пакрыцца потам, узмыліцца ад гонкі.

    • Конь упарыўся.

|| незак. упарвацца, .

упарыць, ; зак.

  1. Парачы, згатаваць, давесці да патрэбнага стану.

    • У. рэпу.
  2. Увагнаць у пот цяжкай, напружанай працай.

    • Гэта работа мяне ўпарыла.
  3. Загнаць (каня) да поту, узмыліць.

|| незак. упарваць, .

упасвіць, ; зак.

  1. Змагчы пасвіць.

    • Гэты малы адзін не ўпасе кароў.
  2. перан. Упільнаваць, дагледзець (разм.).

    • У. куранят.
  3. Адкарміць на падножным корме (разм.).

упаўзці, ; зак.

Улезці, забрацца куды-н. паўзком.

  • Жук упоўз у шчыліну.

|| незак. упаўзаць, .

упаўнаважанне, , н.:

  • па ўпаўнаважанню (афіц.) — па даверанасці.

    • Дзейнічаць па ўпаўнаважанню (чыім-н. або каго-н.).

упаўнаважаны, , м.

Афіцыйная асоба, якая дзейнічае на падставе якіх-н. паўнамоцтваў.

  • У. фінансавага аддзела.

|| ж. упаўнаважаная, .