Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя
бвгдежзйклмнпрстфхцчшюя
аеіоыя

ува, прыназ.

Ужыв. замест прыназоўніка «у» перад словамі «мне», «усіх», «усім», напр. Ува мне, ува ўсіх.

увабрацца, ✂; зак.

  1. Пранікнуць унутр чаго-н., паглынуцца, уцягнуцца.

    • Дзёгаць увабраўся ў юхтовыя боты.

  2. Усяліцца куды-н. або забрацца, залезці куды-н. (разм.).

    • У. ў новую кватэру.
    • У. ў гушчар.

|| незак. убірацца, ✂.

увабраць, ✂; зак.

  1. Паступова паглынуць, уцягнуць, усмактаць у сябе.

    • Зямля ўвабрала ваду.

  2. Заправіць, усунуць унутр чаго-н.

    • У. кашулю ў штаны.

  3. З’есці без астатку (разм.).

    • У. місу капусты.

  4. Схапіць, захапіць (разм.).

    • Разведчыкі ўвабралі фашыста.

|| незак. убіраць, ✂.

увага, ✂, ж.

  1. Сканцэнтраванасць думак ці зроку, слыху на чым-н.

    • Звярнуць увагу на што-н.
    • Аднесціся з увагай.
    • Удзяліць увагу каму-н.
    • Браць пад увагу.
    • У цэнтры ўвагі.
    • Увазе слухачоў! (г. зн. слухачы, звярніце ўвагу).

  2. Клапатлівыя, чулыя адносіны да каго-, чаго-н.

    • Сяброўская ў.

увагнаць, ✂; зак.

  1. каго (што) у што. Загнаць унутр.

    • У. жывёлу ў хлеў.

  2. што ў што. З сілай убіць, уткнуць.

    • У. рыдлёўку ў зямлю.

  3. перан., каго (што) у што. Давесці да якога-н. стану (звычайна непрыемнага).

    • У. у пот.
    • У. у чырвань.
    • У. у расходы.

|| незак. уганяць, ✂.

увагнуты, ✂.

Які мае дугападобную паверхню з угінам унутр.; проціл. выпуклы.

  • Увагнутае люстра.

|| наз. увагнутасць, ✂.

увагнуцца, ✂; зак.

  1. Прагнуцца ўнутр, утварыўшы паглыбленне.

  2. Сагнуцца пад цяжарам чаго-н., згорбіцца.

|| незак. угінацца, ✂.

увагнуць, ✂; зак.

  1. Сагнуць, уціснуць унутр чаго-н., зрабіць паглыбленне ў чым-н.

  2. Апусціць уніз, схіліць (галаву, плечы і пад.).

  3. З цяжкасцю сагнуць.

    • Дрот цвёрды, насілу ўвагнуў.

|| незак. угінаць, ✂.

уважлівы, ✂.

  1. Прасякнуты ўвагай (у 1 знач.), сканцэнтраваны.

    • У. слухач.
    • У. позірк.

  2. Які праяўляе ўвагу (у 2 знач.), чулы.

    • У. гаспадар.
    • Уважліва (прысл.) аднесціся да просьбы старога чалавека.

  3. Дастатковы для апраўдання чаго-н.

    • Уважлівая прычына.

|| наз. уважлівасць, ✂.

уважыць, ✂; зак.

  1. Выканаць, прызнаўшы абгрунтаваным.

    • У. чыю-н. просьбу.

  2. Аказаць каму-н. павагу, выканаўшы яго жаданне.

    • У. старога чалавека.

  3. Зрабіць уступку, прыняўшы пад увагу што-н.

    • Яму нельга не ў., ён старэйшы.