Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

ужо, прысл.

  1. прысл. Указвае на канчатковасць, завершанасць чаго-н.

    • У. пайшоў.
    • Ты ў. не маленькая.
  2. прысл. Нарэшце.

    • Супакойся ты ў.!
  3. часц. ўзмацняльная. Ужыв. для падкрэслівання, акцэнтавання асобнага слова.

    • Не так у. дрэнна.
    • У. не раз яму казалі.

ужывальны, .

Які часта, шырока ўжываецца, агульнапрыняты.

  • Ужывальнае слова.

|| наз. ужывальнасць, .

ужываны, .

Які ўжо быў ва ўжытку.

  • Ужыванае адзенне.

ужывацца, ; незак.

Быць ва ўжыванні, ужывальным.

|| наз. ужыванне, і ужытак, .

  • Увайсці ва ўжыванне (ва ўжытак).
  • Выйсці з ужывання (ужытку).

ужывіць, ; зак. (спец.).

Змясціць унутр жывога арганізма часова ці для прыжыўлення.

|| незак. ужыўляць, .

ужыўчывы, .

Які ўмее ўжывацца (гл. ужыцца ў 1 знач.), ладзіць з другімі або ўласцівы такому чалавеку.

  • У. чалавек.
  • У. характар.

|| наз. ужыўчывасць, .

ужыцца, ; зак.

  1. Наладзіць згоднае жыццё з кім-н.

    • Не ўжыўся з суседзямі.
  2. Прывыкнуць да жыцця дзе-н., у якіх-н. умовах.

    • Не ў. на чужыне.
  3. Унікшы, асвоіцца з чым-н.

    • У. ў ролю (пра акцёра).

|| незак. ужывацца, .

  • Як можа ў адным чалавеку ў. нянавісць і любоў? (перан.).

ужыць1, ; зак.

Змагчы жыць, пражыць дзе-н., з кім-н., ужыцца.

  • Там ніхто не ўжыве.

ужыць2, ; зак.

Выкарыстаць, прымяніць што-н. для чаго-н.

  • У. новы метал.
  • У. незразумелае слова.
  • У. што-н. у ежу.
  • У. свае веды.

|| незак. ужываць, .

|| наз. ужыванне, і ужытак, .

  • Рэчы хатняга ўжытку.