Verbum

ус..., прыстаўка (гл. уз...).

Ужыв. замест «уз...» перад глухімі зычнымі, напр. ускінуць, уссесці.

усадзіць, ✂; зак.

1. Уваткнуць з сілай (а таксама трапіць снарадам, куляй у што-н.; разм.).

   • У. рыдлёўку ў зямлю.
   • У. кулю ў лоб.

2. Усунуць унутр чаго-н.

   • У. руку ў ваду.

3. Прымусіць або памагчы сесці.

   • У. гасцей.

4. Прапанаваць сесці, даўшы які-н. занятак, прымусіць рабіць што-н.

   • У. за піяніна.
   • У. чытаць.

5. Пасадзіць пячыся (разм.).

   • У. хлеб у печ.

6. Саджаючы (расліны), заняць якую-н. прастору.

   • У. градку кветкамі.

7. перан. Расходаваць, патраціць (сродкі, грошы; разм.).

   • У. многа грошай у будаўніцтва.

|| незак. усаджваць, ✂.

|| наз. усаджванне, ✂ і усадка, ✂.

усадка, ✂, ж.

1. гл. усадзіць.

2. Памяншэнне ў аб’ёме, памеры пры ўсыханні, застыванні, ушчыльненасці (спец.).

   • У. бетону.
   • У. тканіны.

усачыць, ✂; зак.

1. Сочачы за кім-, чым-н., паспець заўважыць што-н.

   • За падзеямі не ў.

2. Назіраючы, не дапусціць чаго-н. непажаданага, утрымаць ад непажаданых учынкаў.

   • У. за дзіцем.

усвядоміць, ✂; зак.

Поўнасцю зразумець што-н., уразумець.

• У. неабходнасць чаго-н.
• У. сабе ўсе акалічнасці справы.

|| незак. усведамляць, ✂ і усвядомліваць, ✂.

|| наз. усведамленне, ✂.

усе...

Першая частка складаных слоў у знач. які ахоплівае ўсіх, распаўсюджваецца на ўсіх; абазначае паўнату якасці, выражаную другой часткай слова, адпавядае па знач. займенніку увесь (уся), усе, напр. усеагульны, усебаковы, усенародны.

усеагульны, ✂.

Які мае адносіны да ўсіх, распаўсюджваецца на ўсе.

• Усеагульнае выбарчае права.
• Усеагульнае навучанне.
• Курс усеагульнай гісторыі.

|| наз. усеагульнасць, ✂.

усебаковы, ✂.

Які ахоплівае, разглядае што-н. з усіх бакоў, падрабязны.

• У. разгляд справы.
• Усебакова (прысл.) абмеркаваць пытанне.

|| наз. усебаковасць, ✂.

усебеларускі, ✂.

Які мае адносіны да ўсёй Беларусі.

уседзець, ✂; зак.

Застацца сядзець, утрымацца ад таго, каб устаць.

• Хлопчык хвіліны на месцы не ўседзіць.
• Хіба ў такую пагоду ўседзіш у хаце.
• Ледзь уседзеў на месцы ад нечаканасці.
• На гэтай пасадзе ён доўга не ўседзеў (перан.).