Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

усе...

Першая частка складаных слоў у знач. які ахоплівае ўсіх, распаўсюджваецца на ўсіх; абазначае паўнату якасці, выражаную другой часткай слова, адпавядае па знач. займенніку увесь (уся), усе, напр. усеагульны, усебаковы, усенародны.

усеагульны, .

Які мае адносіны да ўсіх, распаўсюджваецца на ўсе.

  • Усеагульнае выбарчае права.
  • Усеагульнае навучанне.
  • Курс усеагульнай гісторыі.

|| наз. усеагульнасць, .

усебаковы, .

Які ахоплівае, разглядае што-н. з усіх бакоў, падрабязны.

  • У. разгляд справы.
  • Усебакова (прысл.) абмеркаваць пытанне.

|| наз. усебаковасць, .

усебеларускі, .

Які мае адносіны да ўсёй Беларусі.

уседзець, ; зак.

Застацца сядзець, утрымацца ад таго, каб устаць.

  • Хлопчык хвіліны на месцы не ўседзіць.
  • Хіба ў такую пагоду ўседзіш у хаце.
  • Ледзь уседзеў на месцы ад нечаканасці.
  • На гэтай пасадзе ён доўга не ўседзеў (перан.).

уседлівы, .

Старанны ў тым, што патрабуе доўгай і цярплівай сядзячай работы.

  • У. студэнт.
  • Уседліва (прысл.) працаваць.
  • У. ў рабоце.

|| наз. уседлівасць, .

усемярых, прысл.

Колькасцю ў сем асоб (рознага полу) або істот (ніякага роду).

усенавуч, , м.

Скарачэнне: усеагульнае абавязковае навучанне.

усенародны, .

Агульны для ўсяго народа, які належыць усяму народу.

  • Усенароднае свята.

усерасійскі, .

Які мае адносіны да ўсёй Расіі.

  • У. з’езд.