Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

напаце́лы, -ая, -ае (разм.).

Пакрыты вільгаццю; запацелы.

Напацелае акно.

напаце́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -е́е; зак.

Пакрыцца вільгаццю, запацець.

Шыбы напацелі.

напача́тку, прысл. (разм.).

Спярша, спачатку.

Н. ўсё было добра.

напая́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; -я́ны; зак., што і чаго.

Паяннем прымацаваць або, прыпайваючы, падоўжыць што-н.

Н. канец восі.

|| незак. напа́йваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. напа́йванне, -я, н. і напа́йка, -і, ДМ -па́йцы, ж.

наперабо́й, прысл.

Перабіваючы, перапыняючы адзін аднаго.

Загаманілі н.

напераве́с, прысл.

Трымаючы перад сабой, з нахілам уперад (пра стрэльбу, вінтоўку, піку і пад.).

З пікай н.

напераго́нкі, прысл.

Стараючыся апярэдзіць адзін аднаго, навыперадкі.

Кінуцца н.

напе́рад, прысл. і прыназ. з Д.

1. прысл. У напрамку перад сабой; у напрамку руху.

Зрабіць крок н.

Глядзець н.

2. перан. У будучыню.

Жыццё кліча нас н.

3. прысл. Раней часу, раней за што-н. іншае (разм.).

Пахваліцца н.

4. прысл. Раней вызначанага тэрміну, авансам.

Узяць плату н.

5. у знач. выкл. Ужыв. як каманда рухацца ў напрамку перад сабой. «Н.!» — скамандаваў камбат.

6. прыназ. з Д. Выражае прасторавыя адносіны: ужыв. пры назве асобы ці прадмета, на лінію руху якіх ці ў напрамку перад якімі хто-, што-н. выходзіць, выбягае і пад.

Забегчы н. каму-небудзь.

напе́радзе, прысл. і прыназ.

1. прысл. На нейкай адлегласці перад кім-, чым-н.

Ісці н.

Н. быў лес.

2. прысл. У будучым.

У цябе яшчэ ўсё н.

Н. была цікавая работа.

3. прыназ. з Р. Выражае прасторавыя адносіны: ужыв. пры назве асобы ці прадмета, на некаторай адлегласці перад якімі хто-, што-н. знаходзіцца.

Ісці н. ўсіх.

Сесці н. каго-н.

наперако́р.

1. прысл. Насуперак чаканням, не так, як хто-н. хацеў.

Гаварыць н.

2. прыназ. з Д. Не зважаючы на што-н.

Н. стыхіі.