Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

напе́рстаўка, -і, ДМ -таўцы, мн. -і, -так, ж.

Травяністая лекавая расліна сямейства залознікавых з кветкамі, якія нагадваюць напарстак.

напе́рці, -пру́, -прэ́ш, -прэ́; -про́м, -праце́, -пру́ць; напёр, -пе́рла; напры́; зак. (разм.).

1. на каго-што. Штурхаючы, націснуць усім целам.

Н. на дзверы.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прыйсці ў вялікай колькасці.

У залу наперла многа людзей.

3. чаго. Прынесці, прывезці ў вялікай колькасці чаго-н.

Н. дошак на падлогу.

4. чаго. Напхаць у вялікай колькасці чаго-н.

Н. вопраткі ў шафу.

5. безас., каму. Вельмі спатрэбіцца, прыспічыць.

Наперла ж яму менавіта сёння ехаць.

|| незак. напіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 і 4 знач.).

напе́рчыць гл. перчыць.

напе́ў, -пе́ву, мн. -пе́вы, -пе́ваў, м.

Тое, што і мелодыя.

Танцавальны н.

Народныя напевы.

напе́ўны, -ая, -ае.

Меладычны, пявучы.

Напеўныя вершы.

|| наз. напе́ўнасць, -і, ж.

напе́цца, -пяю́ся, -пяе́шся, -пяе́цца; -пяёмся, -пеяце́ся, -пяю́цца; зак. (разм.).

Уволю, доўга папець.

І напеліся, і натанцаваліся.

напе́ць, -пяю́, -пяе́ш, -пяе́; -пяём; -пеяце́, -пяю́ць; зак.

1. чаго. Спець многа чаго-н.

2. што. Перадаць голасам.

Н. арыю.

3. чаго і без дап. Нагаварыць, напляткарыць на каго-н. (разм.).

|| незак. напява́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 2 знач.).

напілава́ць, -лу́ю, -лу́еш, -лу́е; -лу́й; -лава́ны; зак., чаго.

Пілуючы, нарэзаць у нейкай колькасці.

Н. дроў на зіму.

|| незак. напіло́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

напі́льнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Інструмент у выглядзе стальнога бруска з насечкай, які ўжываецца для загладжвання металічнай, драўлянай і іншай паверхні.

Круглы н.

Працаваць напільнікам.

|| прым. напі́льнікавы, -ая, -ае.

напіна́нне гл. напяць.