Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

напа́сць, -і, мн. -і, -ей, ж. (разм.).

Бяда, няшчасце.

Што за н. такая.

Ад напасці і чорт плача (з нар.).

напатка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак.

1. Ідучы, едучы, сустрэцца з кім-н., трапіцца каму-н. насустрач.

Па дарозе яму напаткаўся паляўнічы.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сустрэцца, трапіцца пры чытанні, у рабоце і пад.

У кнізе нечакана напаткаліся цікавыя звесткі.

напатка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., каго-што.

1. Ідучы або едучы, сустрэць каго-н., натрапіць на каго-, што-н.

Н. воўка.

2. перан. Здарыцца, спасцігнуць (пра бяду, няшчасце і пад.).

Пад старасць яго напаткала гора.

напаў...

Першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае:

1) напалову з чым-н., напр., напаўшарсцяны;

2) не зусім, не да канца, напр.: напаўмёртвы, напаўзабыты;

3) палавіна таго, аб чым гаворыцца ў другой частцы, напр., напаўсфера.

напаўасве́тлены, -ая, -ае.

Слаба, недастаткова асветлены.

Напаўасветленая зала.

напаўго́ласу, прысл.

Не на поўны голас.

Спяваць н.

напаўзабы́ты, -ая, -ае.

Амаль забыты.

Н. вобраз.

напаўзці́, -паўзу́, -паўзе́ш, -паўзе́; -паўзём, -паўзяце́, -паўзу́ць; напо́ўз, -паўзла́, -паўзло́; -паўзі́; зак.

1. на каго-што. Паўзучы, наткнуцца на што-н.

Н. на камень.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прыпаўзці, запаўзці куды-н. у вялікай колькасці.

Напаўзло мурашак у хату.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Насунуцца, засланяючы сабой што-н.

Напаўзлі хмары з поўначы.

Шапка напаўзла на вочы.

|| незак. напаўза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

напаўкро́ўны, -ая, -ае.

Які атрымліваецца ад скрыжавання чыстакроўнай пароды з простай; не чыстакроўны.

напаўкру́глы, -ая, -ае.

Які мае форму паўкруга.

Напаўкруглае акно.