Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

разрэ́дзіць, -рэ́джу, -рэ́дзіш, -рэ́дзіць; -рэ́джаны; зак., што.

1. Зрабіць радзейшым, не такім частым, аддзяліўшы прамежкамі адзін ад аднаго.

Р. буракі.

2. Зрабіць меней шчыльным, меней густым.

Сонца разрэдзіла туман.

3. Разбавіць, развесці якой-н. вадкасцю.

Р. раствор.

|| незак. разрэ́джваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. разрэ́джванне, -я, н.

разрэ́заць, -рэ́жу, -рэ́жаш, -рэ́жа; -рэ́ж; -рэ́заны; зак.

1. гл. рэзаць.

2. што. Зрабіць рану на чым-н.; парэзаць.

Р. палец.

|| незак. разраза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і разрэ́зваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. разраза́нне, -я, н., разрэ́з, -у, м. і разрэ́званне, -я, н.

разрэкламава́ць, -му́ю, -му́еш, -му́е; -му́й; -мава́ны; зак., каго-што (разм.).

Рэкламуючы, зрабіць вядомым; расхваліць.

Р. тавар.

разува́цца гл. разуцца.

разува́ць гл. разуць.

разукамплектава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны; зак.

1. што. Зняўшы або прыняўшы часткі абсталявання, прывесці (прадпрыемства, механізм) у стан немагчымасці працаваць, дзейнічаць.

2. каго-што. Парушыць цэласнасць чаго-н. укамплектаванага, скамплектаванага.

Р. звяно.

Р. бібліятэку.

|| незак. разукамплекто́ўваць, -аю, -аеш, -ае; наз. разукамплекто́ўванне, -я, н. іразукамплектава́нне, -я, н.

разуме́нне, -я, н.

1. гл. разумець.

2. Здольнасць спасцігаць розумам змест. сэнс, значэнне чаго-н.

Р. законаў прыроды.

3. Пэўнае вытлумачэнне чаго-н.

Правільнае р. значэння слова.

разуме́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

1. каго-што. Усведамляць, спасцігаць розумам сэнс, змест і пад. чаго-н.; асэнсоўваць.

Р. усё сказанае.

Р. мастацтва.

Р. музыку.

2. што і з дадан. Ведаць, здагадвацца аб чым-н., усведамляць што-н.

Р. сваю памылку.

Р., што назад дарогі няма.

3. каго-што. Падразумяваць, мець на ўвазе.

4. у знач. пабочн. сл. разуме́еш (разуме́еце) Ужыв. з мэтай падкрэсліць што-н., звярнуць увагу на што-н.

Я, разумееш, не згодна з такой думкай.

|| наз. разуме́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).

разумне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

Набірацца розуму, станавіцца разумным. разумнейшым.

Дзеці разумнеюць з гадамі.

|| зак. паразумне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е.

разу́мнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Разумны, разважлівы чалавек.

|| ж. разу́мніца, -ы, мн. -ы, -ніц.