Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

рэ...

Прыстаўка, якая ўтварае дзеясловы і назоўнікі са знач. паўторнасці або процілегласці, напр.: рэарганізаваць, рээвакуіраваць, рэканструкцыя.

рэабілітава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны; зак. і незак., каго-што.

Аднавіць (аднаўляць) былую добрую рэпутацыю або ў ранейшых правах.

|| звар. рэабілітава́цца, -ту́юся, -ту́ешся, -ту́ецца; -ту́йся.

|| наз. рэабіліта́цыя, -і, ж.

рэабіліта́цыя, -і, ж.

1. гл. рэабілітаваць.

2. Устараненне вынікаў якой-н. цяжкай хваробы або траўмы (спец.).

Медыцынская р.

|| прым. рэабілітацы́йны, -ая, -ае.

Р. цэнтр.

рэагава́ць, -гу́ю, -гу́еш, -гу́е; -гу́й; незак., на што.

1. Адказваць якім-н. чынам на раздражненне, уздзеянне звонку.

Сэрца па-рознаму рэагуе на фізічную нагрузку.

2. Праяўляць свае адносіны да чаго-н.

Р. на скаргу.

|| зак. прарэагава́ць, -гу́ю, -гу́еш, -гу́е; -гу́й, зрэагава́ць, -гу́ю, -гу́еш, -гу́е; -гу́й і адрэагава́ць, -гу́ю, -гу́еш, -гу́е; -гу́й (да 2 знач.; разм.).

|| наз. рэагава́нне, -я, н. і рэа́кцыя, -і, ж.

Рэагаванне вока на святло.

Гэта навіна выклікала ў людзей дваякую рэакцыю.

|| прым. рэакты́ўны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).

рэа́ктар, -а, мн. -ы, -аў, м.

Апарат або ўстаноўка, у якой адбываецца фізічная (ядзерная) або хімічная рэакцыя.

Ядзерны р.

Хімічны р.

|| прым. рэа́ктарны, -ая, -ае.

рэакты́вы, -аў, адз.ы́ў, -ты́ву, м. (спец.).

Рэчывы, якія прымяняюцца для ажыццяўлення хімічнай рэакцыі.

Хімічныя р.

|| прым. рэакты́ўны, -ая, -ае.

рэакты́ўны¹, -ая, -ае (спец.).

1. гл. рэактывы.

2. Які мае адносіны да ўтварэння такога руху, пры якім на цела, што рухаецца, дзейнічае сіла выцякаючага з яго струменя газу, пары, накіраваная ў бок, супрацьлеглы руху.

Р. рух.

Р. рухавік.

Р. самалёт (з рэактыўным рухавіком). Рэактыўная артылерыя.

3. Здольны рэагаваць на знешнія ўздзеянні, які наступае пад уплывам знешніх уздзеянняў.

Р. стан (расстройства псіхічнай дзейнасці, выкліканае эмацыянальным узрушэннем).

|| наз. рэакты́ўнасць, -і, ж. (да 3 знач.).

рэакты́ўны² гл. рэагаваць.

рэакцы́йны, -ая, -ае.

Які ажыццяўляе рэакцыю², дзейнічае ў інтарэсах рэакцыі².

Р. друк.

Рэакцыйныя рэжымы.

|| наз. рэакцы́йнасць, -і, ж.

рэа́кцыя¹, -і, ж.

1. гл. рэагаваць.

2. Ператварэнне адных рэчываў у другія (хімічная рэакцыя) або пераўтварэнне атамных ядзер у выніку іх узаемадзеяння з іншымі элементарнымі часціцамі (ядзерная рэакцыя).

Ланцуговая р. (самастойны працэс пераўтварэння атамаў — у хімічнай рэакцыі або атамных ядзер — у ядзернай рэакцыі; таксама перан.: пра шэраг дзеянняў, якія ўзаемна выклікаюцца; кніжн.).

3. Рэзкая перамена ў самаадчуванні, упадак, слабасць пасля ўздыму, напружання.

Паслястрэсавая р.