Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

рэцірава́цца, -ру́юся, -ру́ешся, -ру́ецца; -ру́йся; зак. і незак. (уст. і іран.).

Адысці (адыходзіць), пайсці (ісці) незаўважна або скрытна.

Своечасова р.

рэцыдыві́ст, -а, М -сце, мн. -ы, -аў, м.

Злачынец, які адбыў пакаранне і зноў зрабіў злачынства (злачынствы).

Злодзей-р.

|| ж. рэцыдыві́стка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.

|| прым. рэцыдыві́сцкі, -ая, -ае.

рэцыды́ў, -ды́ву, мн.ы́вы, -ды́ваў, м. (кніжн.).

1. Зварот хваробы пасля таго, калі здавалася б, што яна ўжо прайшла.

Р. рэўматызму.

2. Паўторнае праяўленне чаго-н. (адмоўнага).

Р. страху.

Р. крадзяжу.

|| прым. рэцыды́ўны, -ая, -ае.

рэцэнзава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; -зава́ны; незак., што.

Пісаць рэцэнзію на што-н.

Р. манаграфію.

|| зак. прарэцэнзава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; -зава́ны і адрэцэнзава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; -зава́ны (разм.).

рэцэнзе́нт, -а, М -нце, мн. -ы, -аў, м.

Аўтар рэцэнзіі.

|| ж. рэцэнзе́нтка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так (разм.).

|| прым. рэцэнзе́нцкі, -ая, -ае.

рэцэ́нзія, -і, мн. -і, -зій, ж.

Крытычны водзыў пра што-н. напісанае, створанае, пра спектакль, фільм і пад.

Р. на паэтычны зборнік.

Аддаць манаграфію на рэцэнзію.

Станоўчая р.

|| прым. рэцэнзі́йны, -ая, -ае.

рэцэ́пт, -а, М -пце, мн. -ы, -аў, м.

1. Прадпісанне ўрача аб саставе лякарства, яго прыгатаванні і спосабе прымянення.

Выпісаць р. на парашкі.

Водпуск лякарстваў па рэцэптах.

Р. на акуляры.

2. Спосаб прыгатавання чаго-н.

Кулінарныя рэцэпты.

Р. варкі грыбоў.

3. перан. Настаўленне, парада, як дзейнічаць у тым ці іншым выпадку.

Цяжка даць р. на ўсе выпадкі жыцця.

|| прым. рэцэ́птавы, -ая, -ае (да 1 знач.), рэцэ́птны, -ая, -ае (да 1 знач.) і рэцэпту́рны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Рэцэптавы або рэцэптны бланк.

Рэцэптурны аддзел (у аптэцы).

рэцэ́птары, -аў, адз. рэцэ́птар, -а, м. (спец.).

У арганізме жывёл і чалавека: спецыяльныя адчувальныя ўтварэнні, якія ўспрымаюць раздражненні з навакольнага і ўнутранага асяроддзя і ператвараюць іх у нервовыя імпульсы, што перадаюцца ў цэнтральную нервовую сістэму.

|| прым. рэцэпто́рны і рэцэ́птарны, -ая, -ае.

рэцэпту́ра, -ы, ж. (спец.).

1. Раздзел фармацыі, які займаецца правіламі выпісвання рэцэптаў.

2. Спосаб прыгатавання лекавых рэчываў, якіх-н. сумесей.

|| прым. рэцэпту́рны, -ая, -ае (да 2 знач.).