Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

рэч, -ы, мн. -ы, -аў, ж.

1. Асобны прадмет, выраб.

Антыкварная р.

2. Тое, што належыць да асабістай рухомай маёмасці.

Чамадан з рэчамі.

Цёплыя рэчы.

3. Пра творы навукі, мастацтва.

Ён напісаў цудоўную р.

Слабая р.

4. Нешта, нейкая з’ява, абставіны.

Складаная р. жыццё.

Дзіўная р.! (вокліч, які паказвае на моцнае ўражанне). Называць рэчы сваімі імёнамі (гаварыць прама, не хаваючы ісціны).

|| прым. рэ́чавы, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

Р. мяшок.

Р. доказ.

Рэчавае права (маёмаснае права валодання рэчамі). Рэчавая хвароба (цяга да набывання рэчаў у 2 знач.; набывальніцтва, рэчавізм).

рэчаві́зм, -у, м. (неадабр.).

Цяга да рэчаў (у 2 знач.), да матэрыяльных каштоўнасцей на шкоду каштоўнасцям духоўным, набывальніцтва.

рэчаі́снасць, -і, ж.

1. гл. рэчаісны.

2. Аб’ектыўны свет з усёй мнагастайнасцю яго сувязей; быццё; навакольнае асяроддзе; становішча.

Літаратура адлюстроўвае р.

рэчаі́сны, -ая, -ае.

Які сапраўды існуе; рэальны.

Р. факт.

|| наз. рэчаі́снасць, -і, ж.

рэ́чанька гл. рака, рэчка.

рэ́чачка гл. рака, рэчка.

рэ́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

Невялікая рака.

|| ласк. рэ́чачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. і (у народнай славеснасці) рэ́чанька, -і, ДМ -ньцы, мн. -і, -нек, ж.

|| прым. рачны́, -а́я, -о́е.

рэ́чыва, -а, мн. -ы, -аў, н.

Від матэрыі; тое, з чаго складаецца фізічнае цела.

Арганічныя рэчывы.

Выбуховыя рэчывы.

рэчытаты́ў, -ты́ву, м. (спец.).

Напеўная размова ў вакальна-музычным творы.

Чытаць рэчытатывам (нараспеў).

|| прым. рэчытаты́ўны, -ая, -ае.

рэ́чыўны, -ая, -ае.

Які складаецца з рэчыва; матэрыяльны.

Р. свет.

Рэчыўныя назоўнікі — у граматыцы: назоўнікі, якія называюць аднародную масу, рэчыва (напр.: малако, жвір, тытунь).

|| наз. рэ́чыўнасць, -і, ж.