Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

рэвальва́цыя, -і, ж. (спец.).

Афіцыйнае павышэнне залатога забеспячэння грашовай адзінкі краіны або фактычнае павышэнне яе валютнага курсу.

|| прым. рэвальвацы́йны, -ая, -ае.

рэвальве́р, -а, мн. -ы, -аў, м.

Многазарадная ручная агнястрэльная зброя з рухомым барабанным магазінам.

Страляць з рэвальвера.

Спартыўны р.

|| прым. рэвальве́рны, -ая, -ае.

Рэвальверны станок (спец.) — такарны або свідравальны станок з рухомай галоўкай.

рэвальве́ршчык, -а, мн. -і, -аў, м.

Токар, які працуе на рэвальверным станку.

рэвалюцы́йны, -ая, -ае.

1. гл. рэвалюцыя.

2. Які выражае ідэі рэвалюцыі, накіраваны на ажыццяўленне рэвалюцыі.

Рэвалюцыйная барацьба.

Р. рух.

3. Устаноўлены рэвалюцыяй, які замацоўвае яе дасягненні.

Р. ўрад.

Рэвалюцыйная законнасць.

4. Які ўносіць рэвалюцыю (у 2 знач.) у якую-н. галіну жыцця.

Рэвалюцыйныя пераўтварэнні ў тэхніцы.

|| наз. рэвалюцы́йнасць, -і, ж. (да 4 знач.).

рэвалю́цыя, -і, мн. -і, -цый, ж.

1. Карэнны пераварот у жыцці грамадства, які прыводзіць да ліквідацыі старога грамадскага і палітычнага ладу і да перадачы ўлады ў рукі іншага класа.

Буржуазная р. (якая звяргае буржуазны лад і ўстанаўлівае ўладу перадавога класа). Кастрычніцкая р. 1917 г.

2. Карэнны пераварот, рэзкі скачкападобны пераход ад аднаго якаснага стану да другога.

Навукова-тэхнічная р.

|| прым. рэвалюцы́йны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Р. час.

рэвалюцыяне́р, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Удзельнік рэвалюцыйнага руху, рэвалюцыі (у 1 знач.), прыхільнік рэвалюцыйных метадаў барацьбы, носьбіт рэвалюцыйных ідэй.

Прафесійны р. (які прысвяціў усяго сябе рэвалюцыйнай барацьбе).

2. Чалавек, які робіць пераварот, адкрывае новыя шляхі ў якой-н. галіне жыцця, навукі, вытворчасці.

Р. у паэзіі.

|| ж. рэвалюцыяне́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак.

рэвалюцыянізава́цца, -зу́юся, -зу́ешся, -зу́ецца; -зу́йся; зак. і незак.

1. Прасякнуцца (прасякацца) рэвалюцыйнымі ідэямі.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Змяніцца (змяняцца) карэнным чынам.

Тэхніка рэвалюцыянізавалася.

рэвалюцыянізава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; -зава́ны; зак.

1. каго-што. Пашырыць (пашыраць) рэвалюцыйныя ідэі сярод каго-, чаго-н.

2. што. Змяніць (змяняць) карэнным чынам.

Р. спосабы вытворчасці.

рэва́нш, -у, м.

Адплата за паражэнне (у вайне, у гульні).

Узяць р.

Матч-р.

|| прым. рэва́ншны, -ая, -ае (кніжн.).

рэваншы́зм, -у, м.

Агрэсіўная палітыка рэваншу пасля паражэння ў вайне.

|| прым. рэваншы́сцкі, -ая, -ае.