Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

руб, -а, мн. -ы, -аў, м.

Вузкі край або вузкі бок якога-н. прадмета.

Кладка цэглы рубам.

Паставіць пытанне рубам — заявіць пра што-н. з усёй рашучасцю.

|| прым. ру́бавы, -ая, -ае (спец.).

руба́ка, -і, ДМ -ку, мн. -і, руба́к, м. (разм.).

Смелы, адважны чалавек, які па-майстэрску валодае халоднай зброяй (шабляй, шашкай).

Хвацкі р.

руба́нак, -нка, мн. -нкі, -нкаў, м.

Сталярны інструмент у выглядзе калодкі з шырокім жалезным лязом для стругання.

|| прым. руба́начны, -ая, -ае.

Рубаначнае лязо.

руба́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж. (спец.).

Верхні, покрыўны слой, абалонка.

Р. катла.

Р. плода.

рубе́ж, -бяжа́, мн. -бяжы́, -бяжо́ў, м.

1. Тое, што і граніца (у 1 знач.).

Вадзяны р.

Зорка ахоўваць рубяжы нашай Радзімы.

У яго жыцці намеціўся новы р. (перан.).

2. Паласа зямлі, зручная або абсталяваная для вядзення баявых дзеянняў.

Абаронны р.

Выйсці на новыя рубяжы (таксама перан.: прыступіць да вырашэння новых задач).

|| прым. рубе́жны, -ая, -ае.

рубе́ль¹, -бля́, мн. -блі́, -блёў, м.

Асноўная грашовая адзінка ў Расіі і Беларусі, роўная 100 капейкам, а таксама грашовы знак і манета такой вартасці.

Заплаціць за рэч пяцьдзясят рублёў.

|| памянш. рубялёк, -лька́, мн. -лькі́, -лько́ў, м. (разм.).

|| прым. рублёвы, -ая, -ае.

Рублёвая зона.

рубе́ль², -бля́, мн. -блі́, -блёў, м.

Тоўстая жэрдка, якой уціскаюць на возе сена, салому, снапы і пад.

руберо́йд, -у, М -дзе, м. (спец.).

Прамочаны спецыяльным саставам кардон для пакрыцця даху або для ізаляцыі.

|| прым. руберо́йдавы, -ая, -ае і руберо́йдны, -ая, -ае.

рубе́ц¹, -бца́, мн. -бцы́, -бцо́ў, м.

1. Глыбокі след на целе пасля зажыўшай раны.

2. Паглыблены след, засечка на чым-н.

3. Патоўшчанае шво на тканіне, скуры.

|| памянш. ру́бчык, -а, мн. -і, -аў, м.

|| прым-.

рубцо́вы, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.; спец.).

рубе́ц², -бца́, мн. -бцы́, -бцо́ў, м.

1. Частка страўніка жвачных жывёл, куды паступае праглынутая ежа.

2. Ежа, прыгатаваная з гэтай часткі страўніка.