Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

рула́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, рула́д, ж.

Раскацісты і віртуозны пасаж² у спевах — выкананая ў хуткім тэмпе частка мелодыі.

Р. ў партыі каларатурнага сапрана.

Салаўіныя рулады (перан.).

руле́т, -у, Ме́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Ежа з сечанага мяса ці бульбы з якой-н. начынкай, запечаная ў выглядзе батона, а таксама кандытарскі выраб з начынкай.

Мясны р.

Р. з макам.

2. Кумпяк, з якога вынята костка і якому нададзена круглая форма.

|| прым. руле́тны, -ая, -ае.

руле́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

1. Інструмент для вымярэння даўжыні — лента з дзяленнямі, якая накручваецца на валік.

2. Прыстасаванне для азартнай гульні ў выглядзе рухомага круга з нумараванымі ямкамі, па якіх коціцца шарык, а таксама сама гэта гульня.

Гуляць у рулетку.

|| прым. руле́тачны, -ая, -ае.

рулі́, -ёў (разм.).

Страва, прыгатаваная з хлеба, накрышанага ў малако ці ў падсоленую ваду з алеем.

рулі́ць, -лю́, -лі́ш, -лі́ць; -лі́м, -ліце́, -ля́ць; незак.

Тое, што і руляваць.

|| зак. вы́руліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены.

|| наз. руле́нне, -я, н.

руло́н, -а, мн. -ы, -аў, м.

Трубка гнуткага матэрыялу, згорнутага для захоўвання.

Папера, цырата, толь у рулонах.

Р. лінолеуму.

|| прым. руло́нны, -ая, -ае.

руль, -я́, мн. -і́, -ёў, м.

Прыстасаванне для кіравання рухам судна, самалёта, аўтамабіля.

Р. аўтамабіля.

Паветраны р. (у лятальнага апарата). Сядзець, стаяць за рулём.

Стаяць каля руля (таксама перан.: кіраваць; кніжн.).

|| прым. рулявы́, -а́я, -о́е.

Рулявое кола.

Рулявое кіраванне.

ру́ля, -і, мн. -і, -яў, ж.

Тое, што і дула.

Р. вінтоўкі.

|| прым. ру́льны, -ая, -ае.

рулява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лю́й; незак.

1. Кіраваць рулём; кіраваць рухам чаго-н. (лодкі, санак і пад.).

Р. да ангара.

2. Пра самалёт: коцячыся па зямлі, накіроўвацца куды-н.

|| зак. вы́руляваць, -люю, -люеш, -люе; -люй; -ляваны.

|| наз. рулява́нне, -я, н.

рулявы́, -а́я, -о́е.

1. гл. руль.

2. у знач. наз. рулявы́, -о́га, мн. -ы́я, -ы́х, м. На судне: чалавек, які кіруе рулём, а таксама спецыяліст, які рэгулюе кіраванне рулём.

Гэты чалавек — наш р. (перан.: вядзе нас наперад).

|| ж. рулява́я, -о́й, мн. -ы́я, -ы́х.