Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

ручаі́на, -ы, мн. -ы, -чаі́н, ж.

Невялікі ручай.

Вясна разлівалася ручаінамі.

|| памянш.-ласк. ручаі́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

руча́й, -я́, мн. -і́, -ёў, м.

Невялікі натуральны вадзяны паток, які цячэ струменем.

Горны р.

Бягуць вясеннія ручаі.

Ручаі слёз (перан.).

|| памянш. ручаёк, -чайка́, мн. -чайкі́, -чайко́ў, м.; прым. ручайко́вы, -ая, -ае.

|| прым. ручаёвы, -ая, -ае.

руча́йка, -і, ДМ -а́нцы, мн. -і, -ча́нак, ж.

1. Верацяно з пражай.

Напрала дзве ручанкі.

2. Пучок валакна лёну або канапель.

Яе валасы нагадвалі ачэсаную ручанку лёну.

|| прым. руча́ечны, -ая, -ае і руча́йкавы, -ая, -ае.

руча́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак., за каго-што.

Прымаць на сябе адказнасць за каго-, што-н.

Р. за дакладнасць інфармацыі.

Р. за калегу.

|| зак. паручы́цца, -учу́ся, -у́чышся, -у́чыцца.

ру́чачка гл. рука.

ру́чка¹, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

1. Частка прадмета, за якую яго трымаюць або бяруцца рукой.

Р. дзвярэй.

Р. партфеля, малатка.

2. Пісьмовая прылада ў выглядзе палачкі, дзяржання, куды ўстаўляецца пяро, стрыжань.

Аўтаматычная р.

Шарыкавая р.

|| прым. ру́чачны, -ая, -ае.

ру́чка² гл. рука.

ручні́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

Вузкі прадаўгаваты кавалак тканіны для выцірання твару, рук ці пасуды.

Вышываны р.

|| памянш. ручнічо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.

|| прым. ручніко́вы, -ая, -ае.

Ручніковая тканіна.

ручны́, -а́я, -о́е.

1. гл. рука.

2. Прызначаны, прыстасаваны для рук.

Р. гадзіннік (наручны). Р. багаж (які можна везці пры сабе).

3. Які робіцца рукамі; які прыводзіцца ў дзеянне рукамі.

Ручная вышыўка.

Ручная граната (для кідання рукой). Р. набор (друкарскі).

4. Пра работу, падлікі: не аўтаматычны (спец.).

Ручныя вылічэнні.

5. Пра звера, птушку: прыручаны, які прывык да чалавека.

Ручная вавёрка.

Р. арол.

Ручны продаж

1) гандаль з рук;

2) у аптэцы: продаж без рэцэптаў.

ручы́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., ру́чыць; незак., звычайна безас. (разм.).

Удавацца, везці, шчасціць.

Мне не ручыць у гульні на грошы.