Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

такела́ж, -у, м. (спец.).

1. Сукупнасць усіх снасцей судна.

2. Сукупнасць прыстасаванняў (тросаў, ланцугоў і пад.) для пад’ёму і перамяшчэння грузаў.

Т. пад’ёмнага крана.

|| прым. такела́жны, -ая, -ае.

Такелажнае абсталяванне.

Такелажныя работы.

такела́жнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Такелажны рабочы; спецыяліст па такелажных работах.

такі́¹, -а́я, -о́е, займ.

1. указ. Менавіта гэты, падобны да гэтага або да таго, пра які гаварылася раней ці гаворыцца далей.

Такая цёплая зіма ў нас упершыню.

Т. падручнік нам і патрэбны.

2. азнач. Ужыв. для ўзмацнення ступені якасці, уласцівасці.

Ён т. прыгожы.

Т. звонкі голас.

3. у знач. наз. тако́е, -о́га, н. Нешта, што звяртае на сябе ўвагу: смешнае, незвычайнае, страшнае і пад.

Што я такое сказаў?

такі́², часц. (разм.).

Усё ж, аднак.

Ён т. прыйшоў.

такі́-сякі́, така́я-сяка́я, тако́е-сяко́е, займ. азнач. (разм.).

Ужыв. як жартоўнае ацэначнае слова ў знач.: нягодны, нікчэмны, нядобры.

Ах, ты, т.!

такі́-та, така́я-та, тако́е-та.

1. займ. неазнач. Ужыв. замест дакладнай назвы асобы, прыкметы, не названых па той ці інш. прычыне.

Трэба адзначыць, што на сходзе адсутнічалі такія-та.

2. часц. Ужыв. для выражэння дакору, іроніі і пад. (разм.).

Рубель згубіў.

Такая-та бяда.

тако́ўскі, -ая, -ае (разм.).

Які заслугоўвае ўвагі, пахвалы або неадабрэння; асаблівы.

Т. кірмаш.

Не на такоўскага напаў.

та́кса¹, -ы, мн. -ы, такс і -аў, ж.

Устаноўленая расцэнка тавараў або норма аплаты чаго-н.

Атрымаў плату па таксе.

та́кса², -ы, мн. -ы, такс і -аў, ж.

Невялікі гладкашэрсны сабака з крывымі кароткімі нагамі і доўгім тулавам.

таксава́ць, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й; -сава́ны; зак. і незак., што (спец.).

Устанавіць (устанаўліваць) расцэнку на што-н., таксу¹; вылічыць (вылічаць) плату за што-н.

|| наз. такса́цыя, -і, ж. і таксіро́ўка, -і, ДМо́ўцы, ж.