Verbum

танка...¹ (гл. тонка...).

Першая састаўная частка складаных слоў; ужыв. замест «тонка...», калі націск у другой частцы слова падае на першы склад, напр.: танкадзюбы, танкалісты, танканогі, танкаплёначны, танкарунны, танкаскуры, танкаслойны, танкастволы, танкасценны, танкашыі.

тапо́ля, -і, мн. -і, -яў, ж. і то́паль, -я, мн. -і, -яў, м.

Дрэва сямейства вярбовых з высокім і моцным ствалом.

|| прым. тапо́левы, -ая, -ае.

Т. пух.

тарпа́, -ы́, мн. то́рпы і (з ліч. 2, 3, 4) тарпы́, то́рпаў, ж. і торп, -а, мн. тарпы́, тарпо́ў, м.

Вялікая сцірта снапоў, саломы або сена, складзеная асобым спосабам для захоўвання пад адкрытым небам.

тарфа... (гл. торфа...).

Першая састаўная частка складаных слоў; ужыв. замест «торфа...», калі націск у другой частцы слова падае на першы склад, напр.: тарфагнойны, тарфакрошка, тарфамаса, тарфапомпа, тарфасос, тарфахімія.

таўста... (гл. тоўста...).

Першая састаўная частка складаных слоў; ужыв. замест «тоўста...», калі націск у другой частцы падае на першы склад, напр.: таўстагубы, таўстаскуры, таўстаногі.

то, злуч.

1. Ужыв. ў пачатку галоўнага сказа, каб падкрэсліць яго сувязь з папярэднім даданым умоўным сказам.

Калі не будзе дажджу, то пойдзем па грыбы.

2. пералічальна-размеркавальны. Ужыв. для сувязі членаў сказа і сказаў пры пералічэнні падзей, з’яў, прадметаў з пераменным чаргаваннем.

То тут, то там чуліся галасы.

Шум то сціхаў, то ўзмацняўся.

3. перамяшчальна-размеркавальны (з адмоўем або з часціцай «ці»). Ужыв. для выражэння няпэўнасці, сумнення або меркавання, развагі (разм.).

Не то лодка, не то човен.

то́га, -і, ДМ то́зе, мн. -і, тог, ж.

У старажытных рымлян: верхняе мужчынскае адзенне, род мантыі, звычайна з белай шэрсці.

◊

Убірацца ў тогу каго-чаго (кніжн.) — спрабаваць выдаць сябе за каго-н. або заваяваць сабе якую-н. рэпутацыю, не маючы на гэта дастатковых падстаў.

то́еснасць, -і, ж.

1. Поўнае падабенства, супадзенне.

Т. поглядаў.

2. У матэматыцы: роўнасць, справядлівая пры любых лікавых значэннях пераменных, што ў яе ўваходзяць.

|| прым. то́есны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тоесныя з’явы.

той, таго́, м., та́я, той, ж., то́е, таго́, н., мн. ты́я, тых; займ. указ.

1. Паказвае на асобу ці прадмет, аддаленыя ў прасторы ці часе.

Той лес.

На тым тыдні.

2. Паказвае на прадмет ці асобу, што вылучаюцца з ліку іншых.

Вазьмі тую кніжку, якую яшчэ не чытаў.

3. Паказвае на які-н. прадмет, асобу, пра якія гаварылася раней.

Прыйшла тая жанчына, якую мы чакалі.

4. Паказвае на вядомую ўжо асобу ці прадмет.

Добры скрыпач быў той Мікола.

5. Іменна ён, не іншы, гэты ж самы (звычайна ў спалучэннях «той жа», «той самы», «той жа самы»).

Ехалі ў тым жа вагоне.

6. у знач. наз. то́е, таго́, н. Паказвае на якія-н. акалічнасці, падзеі, дзеянні і пад., пра якія ўжо ішла размова.

Яны выканалі і маю норму, а я таму і рады.

7. Ужыв. як суадноснае слова ў галоўнай частцы складаназалежных сказаў з даданымі дапаўняльнымі.

Думы, мары мае!

Ганаруся я той, што навек заўладала сэрцам маім.

8. Уваходзіць у склад:

а) складаных злучнікаў «дзякуючы таму што», «з прычыны таго што», «для таго што», «да тых пор пакуль», «за тое што» «у той час як», «нягледзячы на тое што», «пасля таго калі», «перад тым як», «тым больш што» і інш.;

б) словазлучэнняў, звычайна пабочнага характару, якія звязваюць розныя часткі выказвання: «апрача таго», «акрамя таго», «разам з тым», «між тым» і інш.

ток¹, -у, мн. то́кі, -аў, м.

1. Рух электрычнага зараду ў правадніку; электрычная энергія.

Токі высокай частаты.

2. звычайна мн. Пра нервовую энергію чалавека, якая ўспрымаецца іншымі людзьмі; нервовае напружанне, узбуджэнне.