Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

наве́ла², -ы, мн. -ы, -ве́л, ж. (спец.).

Пазнейшае дапаўненне да якога-н. зводу законаў, статута і пад.

Падатковыя навелы.

навелі́ст, -а, М -сце, мн. -ы, -аў, м.

Пісьменнік, аўтар навел¹.

|| ж. навелі́стка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.

наверадзі́цца, -вераджу́ся, -вярэ́дзішся, -вярэ́дзіцца; зак.

Стаміцца, натрудзіцца да стомы.

Рука навярэдзілася.

наверадзі́ць, -вераджу́, -вярэ́дзіш, -вярэ́дзіць; -вярэ́джаны; зак., што.

Працяглай працай прычыніць боль чаму-н.

Навярэдзіў рукі.

|| незак. навярэ́джваць, -аю, -аеш, -ае.

навербава́ць, -вярбу́ю, -вярбу́еш, -вярбу́е; -вярбу́й; -вербава́ны; зак., каго-што.

Завербаваць у нейкай колькасці.

Н. рабочых на будоўлю.

|| незак. навярбо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

наве́рсе.

1. прысл. На верхняй частцы чаго-н., зверху.

Яблыкі на яблыні засталіся толькі н.

2. прысл. У вышыні, уверсе.

Н. кружылі буслы.

3. прысл., перан. У вышэйшай інстанцыі (разм.).

Рашэнне было прынята н.

4. прыназ. з Р. Выражае прасторавыя адносіны: ужыв. пры абазначэнні прадмета, на верхняй частцы якога размяшчаецца што-н.

Сядзець н. воза.

наве́рх, прысл.

1. На верхнюю частку чаго-н., у напрамку да верху чаго-н.

Падняцца н.

Смала выступіла н.

2. прыназ. з Р. Выражае прасторавыя адносіны: ужыв. пры абазначэнні прадмета, асобы, на верхнюю частку якіх ці паверх якіх накіравана дзеянне.

Накінуць плашч н. сукенкі.

наве́с, -а, мн. -ы, -аў, м.

Дах на слупах ці іншых апорах, які ахоўвае ад сонца, непагоды.

Трава сохне пад навесам.

2. Тое, што навісае зверху; частка чаго-н., якая выступае, навісае.

Н. скалы.

наве́сіць, -ве́шу, -ве́сіш, -ве́сіць; -ве́шаны; зак., што.

1. Павесіць, прымацаваўшы да чаго-н. або надзеўшы на што-н.

Н. дзверы.

2. У спартыўных гульнях: накіраваць мяч у бок варот або падняць над сеткай.

|| незак. наве́шваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. наве́шванне, -я, н.

наве́сны, -ая, -ае.

Такі, пры якім снарады, кулі, апісваючы ў паветры крутую дугу, падаюць зверху.

Н. агонь.